Mtm tarbiyachilari kursi uchun mo’jallangan 13 mavzudan iborat ushbu ma’ruzalar jamlanmasi Xorazm
Download 0.99 Mb. Pdf ko'rish
|
maktabgacha yoshdagi bolalar talim-tarbiyasiga qoyiladigan davlat talablari
- Bu sahifa navigatsiya:
- Tåst savollari.
- 11-Mavzu: Bolalarga ilk iqtisodiy, huquqiy va ekologik tarbiya berish usullari MTM tarbiyachilari kursi uchun (2 soat)
- Tayanch so`zlar
- Kutiladigan natija
- Dars usuli
- Foydalanadigan adabiyotlar.
- Mavzu: Maktabgacha yoshdagi bolalarni pedagogik-psixologik tashxis qilish.
Katta yosh davri ( 6-7 yosh).
Bilim va ko’nikmalar: a)Davlat ramzi,måomoriy yodgorliklar va tabiiy boyliklar bizning g’ururimizva iftiõorimizekanligi õaqida tushunchaga ega bo’lish: b) salomlashish: o’zidan katta odamlarga o’ng qo’lini ko’ksiga qo’yib “assalomu alaykum!” dåb,õushmuomalalik bilan salomlashish. v) ota-onaga õurmat: Bolalarga mo’ljallangan tålåko’rsatuvlarda uning maonosini tushintirish.” Nima eksak shuni o’rasan” õalq naqlining maonosini tushintirish. g) oilasi, mahallasi qadriyatlariga sadoqatli bo’lishga,uning obro’sini oshirishga ko’shgan hissasi- burch ekanligini tushintirish.O’zõalqiga hurmat hissini tarbiyalash,o’zligini anglashga o’rgatish: -õalq yaratgan sanoatni,madaniyat,tariõiy obidalarni,ulug’ qadamjolarni bilish va eozozlashni tarbiyalash: -õalq ozodligi uchun kurashgan qahramonlarni bilish,ularga nisbatan hurmat hissini tarkib toïtirish: -ulug’ allomalar hayoti va qilgan ishlari õaqida bilim va tasavvur hosil qilish: -bolalarda õalqiga bo’lgan hurmatni shakllantirish,õalqi Vatani uchun fidokorona måhnat qilish,kurashish borasidagi ilk tushunchalarni bårish. d) jamoat joylarida o’zini tuta bilish, tabiatni asrash, kattalarni hurmatlash, ularga nisbatan kattiq gaïirmaslik, nojo’ya hatti-harakatlar qilmaslikni odatlantirish. å) taolim jarayonida o’zini tutish: kun davomidagi faoliyatlarda kattalarning ishtirokisizham mustaqil shug’ullana olish, turli õil faoliyat uchun mo’ljallangan ko’llanmalarni va jihozlarni chiroyli,qulay qilib joylashtira olish, o’zish joyida tartib o’rnatishga odatlantirish. j) aõloqiy norma va insoniy munosabatlarni tarbiyalash: atrofdagi kishilarga nisbatan insoniy munosabatlarni tarbiyalashda davom etish, yaõshilik va yomonlik, såzgirlik va båïarvolik,raõm- shafqat va shafqatsizlik,rostgo’ylik va yolg’onchilik,kamtarlik va maqtonchoqlik,jasurlik va qo’rqoqlik kabi sifatlarni farqlay olishga o’rgatish. Tarbiyachi o’zfaoliyatining asosan qaysi ko’rinishlarida qanday qilib milliy istiqlol g’oyasini singdirishni råjalashtirib olishda quyidagi jadvaldan foydalanishi mumkin.
N
foliyat turi milliy istiqlol g’oyasini singdirilishi 1. kichik
guruh Badiiy adabiyot.X.To’õtaboåvning “Hassa” hikoyasini so’zlab bårish Bolalarni “ßõshi ish”,”¨mon ish”,”yaõshi bola”,”yomon bola” tushunchalarini anglashga,bir- biridan farqlashga o’rgatish.Ularni odobli
bo’lishga,kattalarni hurmat qlishga chiqarish. 2.
O’rta guruh Badiiy adabiyot.Tursunboy Adashboåvning
“Nasibaning olmasi” shåorini o’qib bårish Bolalarda tångdoshlariga,o’zidan kichiklarga nisbatan yaõshi munosabatda bo’lish.Bir-biriga yordam bårilsa rahmat,yaõshilik javobi qaytishligi tug’risida tasavvur hosil qilish.
Tåvarak-atrof bilan tanishtirish A.Navoiy bobomizbilan tanishtirish. A.Navoiyning bolaligi tug’risida hikoya qilib bårish orqali uning aql-idroki,odobli,måhnatsåvar ekanligi to’g’risida tasavvur hosil qilish. ulug’ allomalarga
nisbatan måhr-muhabbatni tarbiyalash.
Tåvarak-atrofbilan tanishtirish“Ona shahrim”,”Måning o’lkam”mavzusida sayoõat. Bolalarda o’zshahari,qishlog’i bo’ylab sayohat
qildirish orqali Vatanga muõabbatni uyg’otish diqqatga sazavor joylar bilan tanishtirish o’zo’lkasini såvishga undan zavqlanishga o’rgatish.
Rasm “Qirqib- yoïishtirish”,”Bayroq”,”Minora,”D o’ïïi”mavzulari bo’yicha rasm yoki qirqib yoïishtirish. Bolalarda davlat ramzlaridan bayroqning qanday bo’lishligi tug’risida tasavvur hosil qilish,makåti yoki Õiva Minoralari milliy do’ïïilarini ko’rsatish orqali ulardan zavqlanish,faõrlanish hislarini tarkib toïdirish.
katta guruh Tåvarak-atrof bilan tanishtirish “O’zbåkiston-vatanim manim”
mavzusida “Quvnoqlar va Zukkolar” bållashuvi o’tkazish. Bolalarda O’zbåkistonning go’zal shaharlari ko’ïligi,o’zi yashayotgan shaõar yoki qishloqning chiroyli joylari borligi,måvalarning mazali ekanligi,qanday jonivorlar,hayvonlar,hashorotlar,ïarrandalar borligi,ularga nisbatan måõr-muhabbatni tarbiyalash.
tayyorlov guruh Badiiy
adabiyot.E.Vohidovning “O’lka”,K.Õikmatning “Mån tug’ilgan o’lka”,E.Raimovnng “ Kuyga to’lsin ona Vatan” kabi shåorlarini o’qib yod
oldirish.Tåvarak-atrof bilan
tanishtirish.”Þrtim kamoli”
mavzusida mustaqillik kuniga bag’ishlangan bayram eratiligi o’tkazish. Bolalarda ota Vatanga,o’zo’lkasi va shahriga måõr- muõabbat tuyg’usini takomillashtirish,uni ardoqlashga,uning go’zalligidan zavqlanishga o’rgatish.O’zbåkiston kamoli haqida tasavvur hosil qilish.Toshkånt-O’zbåkistonning ïoytaõti I.A.Karimoning Råsïublika ïråzidånti ekanligi Õiva,Buõoro,Samarqand shaõarlarida yodgorliklar,O’zbåkistonning buþk siymolari,sarkardalari borligi to’g’risida to’liq tasavvur,davlat madhiyasini ayta olish ko’nikmasini õosil qilish.
Jismoniy tarbiya “Alïomish avlodlari” mavzusida noanoanaviy mashg’ulot. Bolalarga mard,jasur,baquvvat bo’lish,yovuzkuchlarga duch kålganda aql-idrok,eïchillik bilan ångish,õumo qushining hosiyatli qush ekanligi,vatanni asrash lozimligi to’g’risida tasavvur hosil qilish.
Namuna sifatida þqorida qayd qilinganlardan har bir tarbiyachi to’g’ri hulosa chiqargan holda,o’zguruhidagi bolalar ongiga milliy istiqlol g’oyasini singdirishni råjalashtiradi,amalga oshiradi va sarhisob qiladi.
Bolada kuchli taassurot qoldiradigan,qiziqtiradigan mashg’ulotlar, o’yinlar tadbirlar o’tkazilsagina, bilim, ko’nikma,malaka.tasavvur oson hosil bo’ladi.
Tåst savollari. 1.Milliy istiqlol g’oyasini singdirish bo’yicha ïråzidånt I.A.Karimovning farmoyishi qachon chiqqan?
A. 2000 yil 9 oktyabr
S. 2001 yil 4 yanvar
V. 2001 yil 18 yanvar
2.Quyidagilardan qaysi biri noto’g’ri. A. 3-4 yoshli bolalarga O’zbåkiston boyrog’idagi ranglarning ramziy maonosi tushintiriladi. V. Kichik guruhda Õ.To’õtaboåvning “Hassa” õiqoyasi so’zlab båriladi. S.Katta guruõda E.Vohidovning “O’lka shåori” yod oldiriladi. D.O’rta guruhda “ Bayroq” qirqib yoïishtirishga o’rgatiladi.
3. A.Navoiy, Z.M,Bobur rasmlari orqali tanishga o’rgatish qaysi guruhda amalga oshiriladi? A.Maktabga tayyorlov guruh V. O’rta guruh S. Katta guruh D.Kichik guruh
4. Tarbiyachining dåraza oldida g’ing’illayotgan arini o’ldirganini kuzatayotgan bolada qaysi sifat tarbiyalanadi. A. Måhribonlik V. ßõshilik S. SHavqatsizlik D.Zavqlanish.
11-Mavzu: Bolalarga ilk iqtisodiy, huquqiy va ekologik tarbiya berish usullari MTM tarbiyachilari kursi uchun (2 soat) Maqsad:Tinglovchilarda maktabgacha yoshdagi bolalarga boshlang`ich iqtisodiy, hududiy, ekologik tarbiyaning yo`lyo`riqlari bo`yicha bilim qilish.
foyda, prezident farmoyishi, “Konstitutsiya saboqlari” dasturi vazifalari, yaxshi – yomon tushunchalar, tabiatni asrash, vatanda muxabbat, davlat ramzlari.
hududiy, ekologik va iqtisodiy tarbiya berishda tegishli usullarni qo`llay olishlariga erishish.
1. Maktabgacha yoshdagi bolalarga iqtisodiy tarbiya berish usullari. 2. “Konstitutsiya saboqlari” dasturining maqsad va vazifalari . 3. Ekologik tarbiya berishda foydalanadigan usullari.
jonivorlarga ozor berayotgan, o`simliklarning payhon qilinayotgani tasvirlangan rasmlar, bayroq, tamg`a rasmlari, flamaster rangli qalamlar.
aytishadi va 3 ta guruhga ajratiladi. Har qaysi guruh maktabgacha yoshdagi bolalarga (nomiga ko`ra-agar “iqtisodchi” lar guruhi bo`lsa) mashg`ulotlarda, voqeaband o`yinlarda, savdo qilish, arzon, qimmat, tovar, pul, barter, ishbilarmon tushunchalarini ochib beradi. Guruh a`zolari ish o`yinidan, tasviriy illustrasiyadan rekladan foydalangan holda ijodiy yondashadi. “Tabiatshunoslar” guruhi maktabgacha yoshdagi bolalarni nafas oladigan havoni, suvni, yerni ifloslamaslik, jonivorlarga ozor yetkazmaslik, o`simliklarni payhon qilmaslikka o`rgatish bo`yicha o`z guruhini himoya qiladi. “Huquqchilar” guruhi bolalarga nima mumkin, nima mumkin emas, davlat ramzlari, tug`ilib o`sgan o`lkasiga, ota-onasiga mehr-muhabbat uyg`otish masalalarini o`rgatish bo`yicha o`z guruhini himoya qiladi. O`qituvchi oxirida har qaysi guruhning chiqishini tahlik qiladi, to`ldiradi xulosalaydi.
1. “Uchinchi mingyillikning bolasi” dasturi. 2. Maktabgacha yoshdagi bolalar ta`lim-tarbiyasiga qo`yiladigan Davlat talablari 3. “Konstitutsiya saboqlari” 4. “Maktabgacha yoshdagi bolalarga ekologik tarbiya berish” F.Yusupova Bolalarni iqtisodiy bilim, ko`nikma va malakalarni egallashga tayyorlash. Buning uchun maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalarning fikrlash doirasini kengaytirish va chuqurlashtirishga imkon beruvchi turli vaziyatlarni ishlab chiqish, bu vaziyatlarning yechish variantlarini amalga oshirishga sharoit yaratish; iqtisodiy bilimlarni egallashga zamin bo`luvchi mantiqiy, matematik fikrlarini rivojlantiruvchi o`yinlar kompleksini amalga oshirish zarur. Ikkinchi bosqichni hayotga tadbiq etish yo`nalishlari 1. Maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalarning iqtisodiy savodxonlik darajasi mezonlarni ishlab chiqish. Shunga ko`ra dastur bo`limlarni integrasiya qilish. “Matematika – iqtisodiy – mehnat”, tarbiya – iqtisodiy, “Ma`naviyat – iqtisod”, “Xorijiy tillar – iqtisod”, kabilar. 2. Maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalar uchun “O`yinlar lobirinti” tizimini ishlab chiqish va amalda sinash. 3. “Tabiatdagi ta`lim” kompleksi dasturini yaratish. Bu kompleks dasturida maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalarga bevosita tabiatda o`yin tarzida tabiiy boylik, ne`matlarining iqtisodiy ahamiyatini ko`rsatuvchi ta`limiy, tabiat qo`ynidagi sog`lomlashtirish kabi tadbirlar aks etadi. Bunda xorijiy tillardan rus va ingliz tillarini o`rganishga iqtisodiy tushuncha va so`zlarni ishlatishga alohida e`tibor beriladi.
Hozirgi kunda bozor iqtisodiyotiga o`tish davrida hammaga, jumladan maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalar ham iqtisodiy tarbiya bo`yicha boshlang`ich tushuncha berish muhimdir. Bu yoshdagi bolalarga iqtisodiy tarbiya bo`yicha tushunchalar maxsus ravishda tashkil qilingan mashg`ulot, dars shaklida emas, balki kundalik hayotda o`yin, mehnat faoliyatlari jarayonida bolalar ongiga singdiriladi. Tarbiyachining mohirlik bilan bolaning yosh xususiyattini, o`zlashtira olish darajasini hisobga olgan holda sharoit yaratishi muhim ro`l o`ynaydi. Bolalar bog`chasining maktabga tayyorlov guruhida iqtisodiy tarbiya bo`yicha tushunchalarni hosil qilishga yordam beradigan alohida burchak yoki imkoniyati bo`lsa alohida xona tashkil qilish lozim. Xona yoki burchakda “Do`kon-do`kon”, “Maktab- maktab”, “Bozor-bozor”, o`yinlarini o`ynash uchun tubandagi anjomlar bo`lishi kerak. 1. Do`konchining qalpoqcha va xalati 2. Oyinchoqlar rastasi 3. O`quv qurollari rastasi 4. Mevalar rastasi 5. Sabzavotlar rastasi 6. Kassa 7. Tarozi 8. Xaridorlar uchun sumkalar. 9. Qog`ozdan yasalgan pullar Maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalar turli xil voqeaband ijroli o`yinlar o`ynash orqali iqtisodiy tarbiyaga oid quyidagi oddiy tushunchalarni o`zlashtirib oladilar.
Narx
sifatsiz narsa
Tovar
tejamkorlik
Pul
zarar
Arzon
foyda
Qimmat
barter
Sifatli narsa
valyuta Bank
biznesmen
Reklama Bundan mamlakatimizning iqtisodiy va ma`naviy hayoti har tomonlama sog`lom, quvvatli salohiyatga ega bo`ladi. Ular davlatimizning asosiy Qonunini mukammal bilishi, uning me`yorlariga rioya qilgan holda ish yuritishlari kerak.
Maktabgacha ta`lim muassasalarida Konstitutsiyani o`rganish “Konstitutsiya saboqlari” maxsus kursi o`rgatiladi.
Har bir bola o`zining inson eng ulug` zot ekanligini, boshqa tirik mavjudotlardan nima bilan ajralib turishini go`dakligidan qalbi bilan his qilishi kerak.
Maktabgacha ta`limda huquqiy ta`lim-tarbiya berish 3 bosqichda olib boriladi. 1. o`rta yosh (3-4 yosh) 2. katta yosh (4-5 yosh) 3. maktabga tayyorlov davri (6-7 yosh) Dasturning maqsadi bolalarda, umumiy axloq me`yorlari talablariga javob beradigan, ularning shaxs sifatida kamol topishiga asos oladigan bilim, ko`nikma va malakalarni shakllantirishdan iborat. Dasturning vazifalari: - bolalarda hayotdagi ijodiy va salbiy holatlarga nisbatan sezgirlikni tarkib toptirish; - umumiy axloq ko`nikmalarini rivojlantirish, kattalar, tengdoshlari fikrli bilan hisoblashish, zarur bo`lganda o`zining qarashlarini himoya qilishga o`rgatish; - davlat, uning ramzlari, Konstitutsiya va qonunlar to`g`risidagi ilk tasavvurlarini tarkib toptirish; - maktabgacha ta`lim yoshidagi bolalarga ilk huquqiy ta`lim-tarbiya berishda bolalarning yosh xususiyatlarini hisobga olish zarur. Huquqiy qoidalarni bayon qilib berishda o`yin usullaridan foydalanish tavsiya qilinadi. Bolalarga ilk huquqiy tushunchalarni berish orqali ularni qonun-qoidalarga tioya qilishlariga erishiladi. Huquqiy ta`lim mujassam mashg`ulot tarzida o`rta (3-4 yosh), katta (4-5 yosh) va maktabga tayyorlov davr (6-7 yosh) larida tevarak-atrof, tabiat bilan tanishtirish, badiiy
adabiyot, odobnoma mashg`ulotlarini mujassamlantirib, har bir yo`nalishni bir-biriga moslab, uzviy ravishda olib boriladi. O`rta yosh davri (3-4 yosh) - bolalarda tug`ilib o`sgan joyi, ona vatanga nisbatan mehr-muhabbatni tarbiyalash – 1 mashg`ulot. - oila a`zolari ota-ona, aka-uka,opa-singillariga nisbatan bo`lgan hurmat hissini tarbiyalash – 1- mashg`ulot - mumkin, mumkin emas, yaxshi, yomon kabi tushunchalarni farqlay olishga hamda uning ma`nosini tushunishga o`rgatish – 1-mashg`ulot - bolalarni odob saqlash, intizomli bo`lish, asrab-avaylashga o`rgatish – 1-mashg`ulot
Jami: 5 ta mavzu Katta yosh davri (4-5 yosh) - bolalarning tug`ilib o`sgan Ona-Vatani, shahar, qishlog`I, mahallasi, xalqi, urf-odatlari, tarixiy joylari haqida ilk tushunchalar berish – 2-mashg`ulot
- O`zbekiston Respublikasi ramzlari: bayroq, gerb, madhiya bilan tanishtirish hamda ularga hurmat bilan qarashni tarbiyalash 2-mashg`ulot
- bolalarda harbiy qo`shinlarga nisbatan qiziqish uyg`otish orqali botirlik, jasurlik, vatanparvarlik tuyg`usini sindirib borish – 1 mashg`ulot
- bolalarga tartib-intizom qoidalarini o`rgatishda davom etib, yaxshi, yomon, mumkin emas degan tushunchalarini rivoyatlar orqali tushuntirib borish – 1mashg`ulot
O`zbekiston Respublikasining davlat tili – o`zbek tili ekanligini turli shakllarda (tez aytish, maqollar o`rgatish, sh`er yodlash orqali hamda ertaklar aytib berish orqali) bolalarga tushuntirishda davom etish – 1 mashg`ulot
Maktabga tayyorlov davri (6-7 yosh) Mustaqil O`zbekiston haqidagi tushunchalarini kengaytirish, erkinlik, ozodlik, o`z davlat tiliga ega bo`lish, milliy bayramlarni qayta tiklanganligi to`g`risida tushunchalar berib borish – 2 mashg`ulot
O`zbekiston Respublikamizning ramzlari: bayroq, gerb, madhiya haqidagi olgan bilimlarini yanada mustahkamlash, milliy valyutamiz haqida bilim berish – 1 mashg`ulot
Konstitutsiyamizning bolalarga o`rgatiladigan moddalari (1,4,5,6,29,36,37,40,41,49,50,52,55,64,54,68,70,89,122,126) ni bolalar ongiga yetkazib borish – 3 mashg`ulot
Bolalar qalbida o`zbek millati, uning tili, urf-odatlariga mehr-muhabbat va hurmat hislarini tarkib toptirish, milliy faxrlanish hissini tarbiyalash. Shaxs sifatida bolani o`zini anglashga o`rgatish – 1- mashg`ulot
Milliy bayramlarimiz Mustaqil kuni, Navro`z, xayit va boshqalar haqida tushunchalar berish. Ma`naviy merosimizni asrash, ularni o`rganish burchimiz ekanligini tushuntirib borish – 1 mashg`ulot Jami: 8 ta mavzu Tarbiyachi 20 ta mavzuni mashg`ulotlar va kundalik faoliyatda o`yinlar orqali konstitutsiya moddalarning mazmunini bolalar ongiga singdiradi. Yer kurrasidagi barcha insonlar kundalik faoliyatda doimo yer, suv, havodan foydalanadi. Yer, suv, qanchalik toza bo`lsa inson salomatligi ham shunchalik yaxshi bo`ladi. Istaimizmi, yo`qmi har kuni chiqindi chiqadi. Yosh-u, keksa o`sha chiqindilar bilan yer, suv, havoni ifloslantirmaslik bo`yicha bosh qotirishi juda foydali. Nafas oladigan havo, iste`mol qiladigan suvning toza bo`lishi lozimligini tushunib yetmagan kimsalar tabiatga oqilona munosabatda bo`la olmaydilar. Ajdodlarimiz asrlar maboynida qir va tog`larni, ko`l va daryolarning tozaligini, yer osti, yer usti boyliklarini saqlay olganlar. Hatto suvga tuflashni gunoh deb hisoblashgan. Bunday tushunchajarni bolalikdan boshlab singdirish yaxshi samara beradi.Donishmandlar fikriga ko’ra, bolaning besh yoshgacha olgan tarbiyasi, butun umr bo’yi olgan tarbiyasining ko’pchilik qismini tashkil qiladi. Shu bois, maktabgacha yoshdagi bolalarda ,,Uchinchi mingyillikning bolasi’’ dasturi
asosida tabiatga nisbatan ehtiyotkorona munosabatda bo’lish, jonivorlarga ozor bermaslik kabi tushuncha va tasavvurlar hosil qilinadi. Bu vazifalar kundalik faoliyatda mashg`ulotlar, o`yinlar jarayonida amalga oshiriladi. Tarbiyachi qaysi mashg`ulot bo`lishidan qat`iy nazar bolalarga qanday qilib ekologik tarbiya berishni o`z oldiga maqsad qilib qo`yishi kerak. Tabiat bilan tanishtirish mashg`ulotida jonivorlar, o`simliklar, mevalar bilan tanishtirishda ular haqida bilim ko`nikma hosil qilish bilan birga, ularga toza yer, sof havo, ifloslanmagan suvning zarurligi bilan bog`liq bo`lgan turli xil topshiriqlar bajartiriladi va o`yinlar o`ynatiladi. Masalan, “Baliqning ko`lga borishiga yordam ber” labirint o`yinida baliq, yo`lakchalar, yonida zavod chiqindilari tushayotgan ko`l, bola baliqning toza suvga borishi uchun to`g`ri yo`l ko`rsata bilishi kerak. Aks holda baliqni o`ldirib qo`yadi. Rasm mashg`ulotida tarbiyacha bolalarning rasm qog`oziga bulut va yomg`ir, daraxtlar, avtomobil, uy, quyosh nuri, qush, gul, baliq, inson, zavod rasmlarini chizib qo`yadi. Bolalarga qaysi narsalar yerni, havoni, suvni ifloslantirsa ularni aylana ichiga oling yoki yoniga yulduzcha yasang topshig`ini beradi. Har bir guruhda inson himoyachisi obrazini yumshoq o`yinchoq qilib tayyorlash va undan kundalik faoliyatda foydalanish lozim. Uni shunday tayyorlash kerakki, og`zi, ko`zi, qulog`I o`zgartirilib xursand yoki xafa holatiga tushsin. Yashaydigan joyning toza bo`lishi uchun o`yinchoqlarni sindirib chiqindiga aylantirmaslik, gullarni changini artish, bargini gulini uzmaslik, payhon qilmaslik, daraxt shohini sindirmaslik, ularni parvarish qilish jonivorlarga ozor bermaslik foydali ekanligi tushuntiriladi. Inson himoyachisining bunday ishlarni ya`ni yaxshi ishlarni ko`rganda xursand, yomon ishlarni ko`rganda hafa bo`lishi bilan bog`langan holda bolalarga topshiriq beriladi. Masalan, inson hi,oyachisi obrazini quloqlari shalpayib pastga qaragan, lunjlari osilib hafa holati tarbiyachi tomonidan ko`rsatilsa, bolalar, daraxt shohini sindirayotgan, qushlarga tosh otayotgan bolalar rasmi tushirilgan kartochkalarni topib ko`rsatishi kerak yoki aksincha. Shuningdek, mumkin, bo`lmagan ishlar bilan bog`liq bo`lgan rasmlar qator qilib qo`yiladi. Bolalar qaysi birini qilish mumkin emas bo`lsa, shu rasmning tagiga ikkita tayoqchani ayqashgan ko`rinishda (X) qo`yib chiqadi va bajargan ishlarni gapirib beradi. Masalan, jo`mrakdan suv oqayotgan rasmning tagiga ikkita tayoqchani ayqashgan ko`rinishda (X) qo`yadi, qushlarga in qurayotgan bola tasviri tushirilgan rasmning tagiga esa hech narsa qo`yilmaydi va hakozo. Tarbiyachi bunday usullar orqali O`zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasidagi “Fuqarolar atrof tabiiy muhitga ehtiyotkorona munosabatda bo`lishga majburdirlar”, “yer, yer osti boyliklari, suv, o`simlik va hayvonot dunyosi hamda boshqa tabiiy zahiralar umummilliy boylikdir, ulardan oqilona foydalanish zarur va ular davlat muhofazasidadir” degan 50-55 moddalarning mazmunini bolalar ongiga singdiriladi. Bolalarga ekologik tarbiya berishda ularning yosh xususiyatlari nazarda tutiladi. 4-5 yoshdagi bolalarda mashinalar havoni ifloslantirishi velosiped esa ifloslantirmasligi to`g`risida tasavvur hosil qilinadi. Mustahkamlash uchun mashina va velosipedlarning rasmli kartochkalar har qaysi bolaga tarqatiladi. Qaysi biri havoni ifloslantirsa o`ng qo`lda, ifloslamaydiganini esa chap qo`lda yuqoriga ko`tarib ko`rsatish topshirig`I beriladi. 6-7 yoshli bolalarga bir muncha murakkablashtiriladi. Kartochkaga birinchi qatorda 6 ta yengil mashina, ikkinchi qatorda bitta avtobus, uchinchi qatorda 8 ta velosiped rasmlari tasvirlanadi. Bu transport vositalarining havoni ifloslantirishiga ko`ra 1,2,3 raqamlarini qator boshiga qo`yish topshirig`I beriladi. Maktabgacha yoshdagi bolalarda ekologik tarbiyaning shu tarzda boshlang`ich elementlari hosil qilinsa, kelajakda albatta o`z samarasini bermasdan qolmaydi. TEST SAVOLLARI
1. Naqd pulsiz oldi-sotdi ishlarida qo`llaniladigan atamaning nomi? A) chakana B) barter C) ko`tara D) reklama 2. Uzluksiz hududiy ta`lim-tarbiya dasturi asosida qaysi ta`lim bosqichi poydevor hisoblanadi? A) oiladagi ta`lim B) boshlang`ich ta`lim C) maktabgacha ta`lim D) o`rta maxsus ta`lim 3. “Konstitutsiya saboqlari” dasturini o`rganish necha bosqichni o`z ichiga oladi? A) 3 bosqich B) 5 bosqich C) 4 bosqich D) 6 bosqich 4. “Konstitutsiya saboqlari” dasturi asosida bolalarni tug`ilib o`sgan joyi ona vatanga nisbatan mehr – muxabbatni tarbiyalashga 1 mashg`ulot qaysi guruhga berilgan? A) maktabga tayyorlov guruhda B) kichik guruhda C) katta guruhda D) o`rta guruhda 5. Ijtimoiy huquqni aniqlang? A) mulkdor bo`lishi B) mitinglar o`tkazish C) bilim olish D) siyosiy partiyalarga uyushish 6. Iqtisodiy huquqni aniqlang? A) ommaviy harakatlarda ishtirok qilish B) tibbiy xizmatdan foydalanish C) dam olish D) mulkdor bo`lish 7. Tarbiyachi sayr bitta bolaning tugmasini yerdan topib-oldi va kimniki ekanligini aniqlab kostyumiga taqib qo`ydi, yo`qotmaslikni tushuntirdi. Bu bilan qaysi tarbiya amalda oshirildi? A) huquqiy tarbiya B) iqtisodiy tarbiya C) ekologik tarbiya D) aqliy tarbiya
12-Mavzu: Maktabgacha yoshdagi bolalarni pedagogik-psixologik tashxis qilish.
MTM – tarbiyachilari qursi uchun 2 soat. Download 0.99 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling