Muqaddima

HOMILADORLIK DAVRIDA KUZATILADIGAN 
GORMONAL O’ZGARISHLAR 
Urug‘langan tuxum hujayra bachadonga tushgach, bir necha kun erkin holatda 
bo`ladi, so‘ngra uning shilliq pardasiga yopishadi (implantatsiya ro‘y beradi). 

---

107 
Implantatsiya jarayoni progesteron va estrogenlarga muhtoj. Urug‘langan tuxumdan 
rivojlangan blastotsistaning bir qismidan va unga yondosh bo`lgan endometriydan 
yoidosh rivojlanadi. U orqali homila ona qonidan kerakli moddalarni oladi. Yoidoshning 
bir pardasi – xorion – gormonlar ishlab chiqarish qobiliyatiga ega. Unda xorionik 
gonadotropin (XG) va platsentar laktogen gormon (PLG) sintezlanadi. 
Xorionik gonadotropin glikoprotein gormonlardan bo`lib, homiladorlikning 
boshlanishida sariq tana faolligini va undan progesteron ajralishini ta‘minlaydi. 
Platsentar laktogen gormon esa bu holatda metabolik jarayonlarga ta‘sir etadi. 
Homiladorlik davrida qonda progesteron miqdorining yuqori bo`lishi endometriyni 
yemirilishdan saqlaydi. Sariq tana homiladorlikning birinchi oyi oxirida o‘z faoliyatini 
tugatadi. Homila rivojlanishi uchun zarur bo`lgan progesteron va estradiolni sintezlash 
bundan keyin yoidosh zimmasiga tushadi. 
Yoidoshning yana bir gormoni – relaksin – qov suyaklari simfizini yumshatib, kichik 
tos suyaklari bog‘lamlarini bo‘shashtirib, tug‘ruq yo`llarining kengayishiga imkoniyat 
tug‘diradi. 
JINSIY GORMONLARNING EKSTRAGENITAL TA’SIRI 
 
Jinsiy gormonlar jinsiy faoliyatdan tashqari boshqa jarayonlarga xilma-xil ta‘sir 
ko‘rsatadi. Androgenlar anabolik samaraga ega. Ular oqsil sintezini tezlashtiradi. 
Erkaklarda muskullarning yaxshi rivojlanishi shunga bog‘liq. Progesteron, aksincha, 
katabolik ta‘sir ko‘rsatadi. Uning ta‘sirida asosiy almashinuv ortadi, ertalab uyg‘onganda 
tana harorati yuqori bo`ladi. 
Boshqa gormonlar bilan hamkorlikda jinsiy gormonlar suyaklar o‘sishini boshqaradi. 
Jinsiy bezlar faolligi oshib ketsa, epifizar tog‘aylar tezroq suyakka aylanib, o‘sish 
to‘xtaydi. Androgenlar yetishmasa, aksincha, o‘sish davri uzayib, ko‘salik novchaligi 
kuzatiladi.