Mustaqil ish mavzu: gimnastika darslarini tashkil etish va

1.Shug’ullanuvchilardan maxsus jismoniy tayyorgarligini tahminlaydigan 
mashqlar. 
2.Shug’ullanuvchilarni 
muvofaqiyatli o’rgatishga yordam beradigan 
yaqinlashtiruvchi va maxsus qo’shimcha mashqlar.
Umumiy zichlikdan farqli o’laroq, mator zichligi 100 % ga intilmaydi. Mator 
zichligining umumiy ko’rsatkichiga qarab, butun mashg’ulotga baxo berib 
bo’lmaydi. Mator zichligi mashg’ulot davomida doimo o’zgarib turishi lozim. Bu 
o’zgarishlarning muqarrarligiga sabab, eng avvalo qo’llaniladigan mashqlar 
mazmunining xar xilligi, ularni qo’lllanilish joyi va o’tkazish metodlarining 
turlichaligidir. Masalan. Tayyorgarlik qismi uchun o’rtacha tezlikda bajariladigan 
mashqlar tanlanadi va ular odatda, frontal usulda dam olish uchun kichik pauzalar 
bilan ayrim xollarda pauzasiz o’tkaziladi . Shuning uchun tayyorgarlik qismiida 

---

5 
mator zichligining ko’rsatkichi doimo yuqori bo’ladi. Sport gimnastikasi darsining 
asosiy qismida katta zo’r berish mashqlari qo’llanilishi sababli mator zichligining 
ko’rsatkichlari, odatda pastroq bo’ladi.
Shuningdek mashg’ulotning mazkur qismi o’rtasida xam mator zichligi 
ko’rsatkichlari mashg’ulot turiga qarab o’zgarishi mumkin. 
Darsning tayyorgarlik qismi. 
Shug’ullanuvchilar 
darsning tayyorgarlik qismi vazifalari o’zining 
mo’ljallanganligiga qarab ikkita guruxga ajratiladi. Birinchi guruxga ko’proq 
biologik axamiyatga ega bo’lgan badan qizdirishi vazifalari kiradi. Ular 
quyidagilardan iborat. 
1.Markaziy asab tizimi (M A T) va vegetativ funktsiyalarni tayyorlash. 
Shug’ullanuvchilarning darsga bo’lgan ruxiy shaylanishlari, organizmning xayotiy 
faoliyatini oshirish, muvoffaqiyatli faoliyat yuritishni ta’minlaydigan qulay ijobiy 
muxitni yaratish nazarda tutiladi.
2.Shug’ullanuvchidan 
xarakatlanish 
apparatining 
bo’g’imlardagi 
xarakatchanlik xamda katta mushak kuchlanishlarini talab qiladigan xarakatlarga 
tayyorgarligini ta’minlash.Boshqa guruxni ko’proq pedagogik yo’nalishdagi ta’lim 
vazifalari tashkil etadi.
Ularga quyidagilar kiradi: 
1.Shug’ullanuvchilarda topshirilgan xar –xil parametrlar bilan (kuchlanish 
darajasi, xarakat yo’nalishi, amplitudasi, surati va maromi) xarakatlarini bajarish 
ko’nikmalarini shakllantirish. 
2.Xarakatlarning 
ayrim 
tarkibiy 
qismlari 
yoki 
tugallangan 
oddiy 
xarakatlarning egallash. Xosil qilinadigan ko’nikma va malakalar darsning 
tayyorgarlik qismining ta’lim vazifalari xal etish natijasida shug’ullanuvchilarga 
yangi xarakatlarni tez xamda yanada sifatli egallashga yordam beradigan asos 
bo’lib xisoblanadi. Gimnastika darsining tayyorgarlik qismida ta’lim vazifalarini 
xal etish uchun qo’llaniladigan vositalar bir vaqtning o’zida badan qizdirish 
vazifalarini xam xal qiladi. Badan qizdirish natijasida xosil qilingan tayyor turish 
xolati nisbatan uzoq bo’lmagan vaqt ichida saqlanadi. Shuning uchun badan 

---

6 
qizdirish vazifalari xar bir darsda va to’liq xajmda xal etilishi zarur. Ta’lim 
vazifalari bundan o’zgacharoq. Darsning o’quv rejadagi o’rni, Shug’ullanuvchilar 
tarkibi va boshqa dars o’tish sharoitlariga qarab, ta’lim vazifalari bitta darsda 
ko’proq, ikkinchi darsda kamroq xal etilishi mumkin.