Mustaqil ish mavzulari Qoraqalpoqg‘iston geologiyasiga umumiy geografik ta'rif

7-mavzu. O‘lkamiz iqlimining paydo bo‘lish o‘zgachaliklari.
Reja

1. 
   Mavsumlar va ularning paydo bo‘lish o‘zgachaliklari
   

2. Qish, bahor, yoz, kuz fasllari

1. 
   Iqlimni foyda etishda, undagi yer yuzasiga har yili tushish mumkinshiligi bor Quyosh radiatsiyasining miqdorinan boshqa, Qoraqalpog'iston Hudud dunyodagi eng katta materiklardan biri hisoblanadigan Evrosiyuning markaziy bo'limida joylashgan ekanligida katta ahamiyatga ega. u Qoraqalpog'iston Hudud hududida butun O’rta Osiyo respublikalarining tekislik bo'limidagi iqlimi kabi juda keskin kontidantal- iqlimni foyda etadi.
   

Agarda, yillik havo sovuq havog'a qaraganda enli va qalin bolsa, yilli havo sovuq havoning ustiga ormalaydi. Bunday sharoitda yilli havo sovuq havo fronningdagiday juda tez suvimaydi. Oni havoning yilli fronti deb ataymiz. Yilli frontta havo asosan sovuq havo bilan aralashiwi vaqtida suviydi. Keyinchalik da yilli frontlarda havoning suviw darajasi, ob-havoning turaqsizligi va yog’in- sochinli ku'nlarning tez ta'kirarlanishi sovuq frontlardagiday juda kuchli bolmaydi.
Qoraqalpog'iston sharoitida janubiydan keluvchi tsiklonlarning (yilli havo massasining) ta'kirarlanishi har yili sovuq aylarning 29 protsent ku'nlarida bayqaladi. Ularning sovuq havo massalari bilan uchrasqan yerlarida havo frontlari tez-tez foyda bo’lib turadi. Shug'an bog'liq hududning havo rayi qish oylarida haddan tashqari turaqsiz bo’ladi.
Unga qarama-qarshi, yilning yilli oylarida respublikamizning hududida Quyosh nurining tik tusishine bog'liq, butun Orta Osiyoning tekislik bo'limine usap, jengil va yuqori temperaturag'a ega tropik havo ustunlik etadi.
yerning Quyosh atrofidagi yil davomida egalagan o’rniga bog'liq yerning yuzasidagi barcha atmosferaliq qubilislarda da mavsumlik foyda bo’ladi. Atmosfera qubilislaridagi yil davomidagi o'zgeris sol hududning tabiatiningda, ayniqsa uning ajralmas bo’lagi hisoblanadigan o’simliklarning o’sishi va rivojlanishinda yaxshi seziladi. Ular: bahor, jaz, kuz va qish. Yil Mavsumlari ko’pincha, o’rtacha poyasta juda ayqin baqlanadi.
Odatda, Mavsumlarding uzoqligida birday bolmaydi. Ularning bir-biri bilan almasiw vaqtida aniq chegara seziladi. Tabiatning yil davomida rivojlanishindagi Mavsumlarding ko’rinishi yer sharindagi tropik va polyar poyaslarida juda boshqasha bo’ladi.
Chunki, tropik posinda Quyosh nuri ba'rqulla tik tusishi bilan bog'liq, sol poyas uchun yil davomida da birgelikli temperatura rejimine ega, yilli tropik havo massasi xarakterli bo’ladi. Keyinchalik da bu poyasta ta'biyatyana o'zgeris bo’yicha bir-biridan keskin pariq qiladigan to'rt yil Mavsumlari sezilmeydi. polyar poyaslarida yerning yuzasiga Quyosh nurining haddan tashqari qiya tu'skenligigan, uning ko’pchilik oylari sovuq bo’ladi.

2.