N. A. Tashpulatova

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA MAXSUS
TA’LIM VAZIRLIGI
O‘RTA MAXSUS, KASB-HUNAR TA’LIM MARKAZI
N.A. TASHPULATOVA
STOMATOLOGIK
KASALLIKLAR
Tibbiyot kollejlari o‘quvchilari uchun darslik
Qayta nashr
TOSHKENT- 2016
UO‘K 616.31(075)
КВК 56.6
T 29
N.A. Tashpulatova. Stomatologik kasalliklar. Kasb-hunar kollejlari o‘quvchilari uchun o‘quv qo‘llanma. (Qayta nashr). «Fan va texnologiya», 2016, 144 b.
Darslikda stomatologik kasalliklarning kelib chiqish sabablari, klinik belgilari, zamonaviy tekshirish usullari, davolash va oldini olish chora-tadbirlari atroflicha yorit ilgan va rasmlar bilan boyitilgan. Darslikka OITV infeksiyasining oldini olish va og‘iz bo‘shlig‘ida kasallikning namoyon bo‘lish belgilari haqida to‘liq ma’lumot berilgan.
Darslik tibbiyot kollejlarining «Stomatologiya» yo‘nalishi o‘quvchilari va fao- liyat yuritayotgan tish texniklari uchun mo‘ljallangan. Darslikni tayyorlashda ko‘p- gina stomatologiya yo‘nalishi adabiyotlaridan, internet tarmog‘i ma’lumotlaridan foydalanilgan.
UO‘K 616.31(075)
КВК 56.6
Taqrizchilar:
D.G. Abdurahmonova - «Dilshod denta» stomatologik klinikasi bosh shifokori;
Sh.E. Utamov - M.Tursunxo‘jayeva nomli Toshkent tibbiyot kolleji o‘qituvchisi.
O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi
ilmiy-metodik Kengashi qaroriga asosan nashr etildi.

ISBN 978-9943-978-34-8
© N. Tashpulatova, 2012;
© «Voris-nashriyot», 2012;
© «Fan va texnologiya», 2016.

KIRISH
O‘zbekiston Respublikasi mustaqilikka erishganidan so‘ng, barcha sohalardagi kabi ta’lim tizimida ham tub islohotlar amalga oshiril- moqda.
O‘zbekiston Respublikasi Davlat tarmoq standartlari va o‘quv das- turlarining yangilanishi natijasida zamonaviy, takomillashtirilgan dars- liklar yaratish ehtiyoji tug‘ildi.
Taqdim etilayotgan darslikda stomatologik kasalliklarning kelib chiqish sabablari, klinik belgilari, zamonaviy tekshirish usullari, davo- lash va oldini olish chora-tadbirlari atroflicha yoritilgan va rasmlar bilan boyitilgan. Hozirgi kunda dolzarb bo‘lgan OITV kasalligining yuqishida stomatologlarning o‘rni, uni oldini olish va og‘iz bo‘shlig‘ida namoyon bo‘lish belgilari haqida to‘liq ma’lumot berilgan.
Darslik tibbiyot kollejlarining «Stomatologiya» tayyorlov yo‘nalishi o‘quvchilari uchun mo‘ljallangan. Darslikni tayyorlashda turli yillarda chop etilgan stomatologiya yo‘nalishi adabiyotlaridan, Toshkent Tibbi­yot Akademiyasi oliygohi professor - o‘qituvchilari tomonidan yara- tilgan o‘quv qo‘llanma va adabiyotlardan, internet tarmog‘i ma’lumot- laridan foydalanildi.
Ushbu darslikda kamchiliklar bo‘lishi tabiiydir, shuning uchun bizga bildirilgan tanqidiy fikr-mulohazalarni, maslahatlarni samimiyat bilan qabul qilamiz.

1. 
   BOB
   

OG‘IZ BO‘SHLIG‘I ORGANLARI ANATOMIYASI,
GISTOLOGIYASI VA FIZIOLOGIYASI
YUQORI JAG‘ SUYAGI
Yuqori jag‘ - (maxilla) kalla skeletining yuz qismiga kiruvchi, juft suyak. Bu suyakning tanasi va to‘rtta o‘sig‘i bor. O‘siqlari: peshona, yonoq, tanglay, alveola. Yuqori jag‘ peshona, yonoq, tanglay o‘siqlari yordamida kalla skeleti suyaklari bilan tutashadi. Suyak tanasidan to‘rt tomonga to‘rtta o‘siq ketadi. Peshona o‘sig‘i peshona suyagiga birla- shadi, yonoq o‘sig‘i yonoq suyagi bilan birlashadi. Alveola o‘sig‘i past tomonga qaragan bo‘lib unda tishlarning ildiz kataklari joylashadi. Tish ildizlari ushbu kataklarga kirib turadi. Tanglay o‘sig‘i o‘zaro tuta- shib qattiq tanglayning oldingi 2/3 qismini tashkil etadi. O‘ng va chap tanglay o‘siqlari chok hosil qilib tutashadi. Chokning oldingi tomonida kurak tish teshigi ko‘rinib turadi va kanal bo‘ylab davom etadi (1- rasm).
Yuqorijag‘ tanasining ichida havo saqlovchi bo‘shliq bo‘lib, ushbu bo‘shliqni Gaymorov bo‘shlig‘i deb ataladi. Gaymorov bo‘shlig‘i 15-20 yoshl arda to‘liq shakllanib bo‘ladi u o‘rtacha 3 smga ega bo‘-