Namangan davlat universiteti akayeva marapat abduxalikovna

Tarbiyalash (patronat) uchun oilalarga beriladigan etim bolalarni kiyim-
bosh, poyabzal bilan ta’minlash hamda bolani o‘z tarbiyasiga olgan tutingan 
ota-onalarga har oylik nafaqa to‘lash.
Ijtimoiy yordamning bu turi O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi 
va Moliya vazirligining 2002 yil 21 oktyabrdagi 87, 121 - son qarori bilan 
tasdiqlangan "Tarbiyalash (patronat) uchun oilalarga beriladigan yetim 
bolalarni kiyim-bosh, poyabzal bilan ta’minlash hamda
bolani o‘z tarbiyasiga olgan tutingan ota-onalarga har oylik nafaqa to‘lash tartibi 
to‘g‘risida NIZOM" ga ko‘ra amalga oshiriladi.
Mazkur Nizomga ko‘ra bolaning Xalq ta’limi yoki Sog‘liqni saqlash vazirligi 
tizimidagi tarbiyalash va davolash muassasalari, Mehnat va aholini ijtimoiy 
muhofaza qilish vazirligi tizimidagi muassasalardan olinishidan qa’hiy nazar, 
tutingan ota-onalarga o‘z tarbiyasiga olgan har bir bola uchun eng kam oylik ish 
haqining 3 baravari miqdorida har oylik nafaqa to‘lanadi.
Oilalarga tarbiyalash uchun beriladigan etim bolalarni kiyim-bosh, poyabzal 
bilan ta’minlash normalari va uni amalga oshirish tartibi va muddatlari qonun 
hujjatlari bilan belgilanadi.
Ishlamaydigan onalarga bola ikki yoshga yetgunga qadar uni parvarish 
qilganligi uchun oylik nafaqa tayinlash va to‘lash.
O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi tomonidan 2002 yil 14 martda 
1112-son bilan ro‘yxatga olingan Ishlamaydigan onalarga bola ikki yoshga 
yetgunga qadar uni parvarish qilganligi uchun oylik nafaqa tayinlash va to‘lash 
tartibi to‘g‘risidagi NIZOMga asosan bunday nafaqalar tayinlanishi va 
to‘lanishi mpumkin.
Bolani parvarish qilish nafaqasi qo‘rg‘on, qishloq, ovul, mahalla fuqarolari 

---

191 
yig‘ini yoki maxsus vakolatli komissiya tomonidan, ona yoki amalda bolani 
parvarish qilayotgan boshqa shaxs qo‘rg‘on, qishloq, ovul, mahalla fuqarolar 
yig‘ini raisi nomiga beradigan arizasiga asosan tayinlanadi. Ariza hududida 
mazkur shaxs ro‘yxatdan o‘tkazilgan fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organiga 
beriladi.
Arizaga quyidagilar ilova qilinadi:
a) bolaning tug‘ilganlik haqidagi guvohnomasidan ko‘chirma nusxa;
b) mehnat daftarchasidan ko‘chirma nusxa - ilgari ishlaganlar uchun;
v) ariza topshirilgan oygacha oila a’zolarining oxirgi o‘n ikki oydagi 
daromadlari to‘g‘risida ma’lumotnoma;
g) bolaning nogironligi to‘g‘risida guvohlik beruvchi VKK xulosasi 
ko‘chirma nusxasi (zarurat bo‘lganda);
d) nikohning bekor qilingani to‘g‘risida guvohnomaning ko‘chirma 
nusxasi yoki tegishli sud qarorlaridan ko‘chirmalar (zarurat bo‘lganda);
e) onasi bo‘lmagan bolani amalda parvarish qiladigan shaxslar 
onasining yo‘qligidan dalolat beruvchi hujjat - bolaning onasi vafot 
etganligi to‘g‘risida guvohnoma, onani onalik huquqlaridan mahrum qilish 
to‘g‘risida sud organlari tomonidan berilgan ma’lumotnomani yoki bolaning 
(bolalarning) onasi bolani parvarish qilish nafaqasini olmasligini 
tasdiqlaydigan boshqa hujjatlarni qo‘shimcha ravishda taqdim etadilar.
Nafaqa tayinlash uchun zarur hujjatlar belgilangan tartibda tasdiqlangan 
nusxalarda taqdim etiladi.
Bolani parvarish qilish nafaqasini tayinlash uchun qo‘rg‘on, qishloq, ovul, 
mahalla fuqarolarining yig‘inida yoki ushbu nafaqani tayinlash va to‘lash 
masalalarini hal etish uchun fuqarolar yig‘ini vakolat bergan komissiya tomonidan 
qabul qilingan qaror asos bo‘lib hisoblanadi.
Bolani parvarish qilish nafaqasi oila daromadini hisobga olgan holda 
tayinlanadi.
Quyidagi hollarda nafaqa oila daromadlaridan qat’iy nazar tayinlanadi:
a) to‘liq bo‘lmagan oilada bolani (bolalarni) tarbiyalayotgan ota va 

---

192 
onalarga. Bunda bolaning to‘liq bo‘lmagan oilada ona (ota) tomonidan 
tarbiyalanish faktini, muayyan holatlarni hisobga olgan holda, 
fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organi belgilaydi;
b) nogiron bolani tarbiyalayotgan onalarga (yoki ularning o‘rnini 
bosadigan shaxslarga). Bunda bolalarning qaysi biri nogiron ekanligining 
ahamiyati yo‘q.
Bolani parvarish qilish nafaqalarini to‘lash quyidagi hollarda to‘xtatiladi:
a) parvarish qilinayotgan bola ikki yoshga to‘lganda;
b) bolaning ixtisoslashtirilgan muassasaga to‘liq davlat ta’minotiga 
berilishida;
v) bola vafot etganda;
g) oila bola bilan doimiy yashash uchun O‘zbekiston Respublikasidan 
tashqariga chiqib ketganda;
d) ishga tushilganda;
e) boshqa joyga ko‘chganda;
j) tayinlangan muddatning birinchi o‘n ikki oyi oxiridagi holat 
bo‘yicha oila har bir a’zosining daromadlari belgilangan mezondan oshib 
ketsa.
Bolani parvarish qilish nafaqasini to‘lashni to‘xtatishga olib keluvchi holatlar 
to‘g‘risida nafaqa oluvchi o‘zini o‘zi boshqarish organlariga ma’lum qilishi shart.
Bolani parvarish qilish bo‘yicha nafaqa to‘lovi quyidagi hollarda bekor 
qilinadi:
a) parvarish kilinayotgan bola ikki yoshga to‘lganda;
b) bola ixtisoslashtirilgan muassasaga (go‘daklar uyiga) to‘liq davlat 
ta’minotiga joylashtirilganda; v) bola vafot etganda;
g) oila, bola bilan birgalikda, doimiy yashash uchun O‘zbekiston 
Respublikasi hududidan tashqariga chiqib ketganda.
Bolani parvarish qilish bo‘yicha nafaqa to‘lovi bekor qilinishiga olib keluvchi 
holatlar haqida nafaqa oluvchi shaxs, nafaqa to‘lovini amalga oshirayotgan organni 
habardor qilishi shart.

---

193 
Nafaqa oluvchi shaxs vafot etganda yoki ota-onalik huquqidan mahrum 
bo‘lganda yoxud bola vasiylikdan olib qo‘yilgan hollarda nafaqa amalda bolani 
parvarishlayotgan shaxsga ushbu nafaqa to‘langan so‘nggi oyning keyingi 
oyidan boshlab tayinlanadi.
Bolani parvarish qilish bo‘yicha nafaqa bila turib noto‘g‘ri yoki qalbaki 
(soxta) hujjatlar bo‘yicha olinganligi aniqlangan hollarda, bunday hujjatlarni 
taqdim qilgan shaxslar javobgarlikka tortiladilar, ortiqcha to‘langan summalar 
belgilangan tartibda undirib olinadi.
Bolani parvarish qilish bo‘yicha nafaqa to‘lovi bekor qilinishiga olib keluvchi 
holatlar haqida o‘z vaqtida xabar berilmaganda, to‘lovni amalga oshirayotgan 
organning qarori bo‘yicha ortiqcha to‘langan summalar belgilangan tartibda nafaqa 
olgan shaxsdan undiriladi
Bola parvarishlash uchun nafaqa to‘lovi korxonalarda (tashkilotlarda) 
ishlayotgan onalar (ona o‘rnini bosuvchi shaxslar) uchun ushbu korxonalarning 
(tashkilotlarning) o‘z mablag‘lari hisobidan amalga oshiriladi.