Namangan davlat universiteti akbarov soxodilla yuldashboyevich

3.4. V.Shternning rivojlanishni ikki omilli konvergensiya nazariyasi
Psixik taraqqiyot – tug’ma xislatlarning oddiy aks etishi va tashqi ta`sirlarni oddiy idrok etish emas. Bu hayotning tashqi shart-sharoitlari bilan, organizmning ichki imkoniyatlari konvergensiyasi natijasidir, bunda irsiy omil yetakchi o’rinda turadi. Muxit, irsiyat orqali belgilangan psixik xususiyatlar va xislatlarning ro’yobga chiqishini tezlashtiruvchi yoki tormozlovchi omil sifatida qayd etiladi.
Konvergensiya nazariyasida psixik taraqqiyot, irsiyat va tashqi muxit ta`siri ostida yuzaga keladigan jarayon sifatida e`tirof etiladi va bu zamonaviy psixologiyada keng tarqalgan nazariyalardan biri hisoblanadi.
Barcha zamonaviy nazariyalar psixik taraqqiyot masalasiga, irsiyat va tashqi muxitning o’zaro aloqadorligi nuqtai-nazaridan yondashadilar.
Tajribaning xulqqa ta`sir ko’rsatish modellari
(Dj.Vudvill qarashlari bo’yicha)

• 
  «Bemor koykasi» – sub`yekt muxit ta`siri ostida yordamga muhtoj
  

patsiyent bo’ladi.

• 
  «Oymoma park» - sub`yekt ko’ngil ochar mashg’ulotni tanlaydi,
  

lekin ularni o’zi istagandek o’zgartira olmaydi.

• 
  «Suzuvchilar musobaqasi» – sub`yekt deyarli tashqi qo’zg’atuvchilarga qaramasdan o’z yo’lida davom etadi.
  
• 
  «Tennis koptogi» - sub`yekt va tashqi muxit o’rtasida doimo o’zaro
  

birgalikdagi harakat amalga oshiriladi.
Rivojlanish psixologiyasida hal qilinishi muhim ahamiyat kasb etadigan masalalardan biri – sub`yektning rivojlanish jarayonidagi faolligi muammosi xisoblanadi. Rivojlanish jarayoniga turli omillarning ta`sir ko’rsatishi, bola rivojlanishining senzitiv davrlarini o’rganishga bo’lgan qiziqishni yuzaga keltirdi.
V.Shternning ikkita omilli konvergensiyasi nazariyasi

Tadqiqotnong asosiy predmeti	Psixikaning rivojlanishi.
Tadqiqot metodlari	Kuzatish.
Asosiy tushunchalar	Zehn, irsiyat, iqtidor.
Asosiy g’oyalari	Bola rivojlanishining bosqichlari, tafakkur, nutqning rivojlanishi va bola psixik taraqqiyotining boshqa tomonlari.
Taraqqiyot omillari	Irsiy va tashqi omillar konvergensiyasi.
Tanqidiy yo’nalishlari	Irsiyatning rolini oshirish, muxit tashqi omil sifatida oldindan berilgan tuzilmaga o’z ta`sirini ko’rsatishi mumkin.
Qimmatli tomoni	Shaxsning yaxlitlik tamoyili. Rivojlanishning tashqi va ichki omillarining o’zaro bir-biriga ta`siri, o’zaro birgalikdagi harakati.