Namangan davlat universiteti ijtimoiy-iqtisodiy fakulteti

Siyosiy madaniyat
o ’z ichiga quyidagi elem entlarni oladi:
• m uayyan jam iyat uchun tipik b o ’lgan va m ustahkam lanib qolgan siyosiy 
hatti-harakat nam unalari va qadriyat m o ’ljallari;
• m azkur jam iyatning siyosiy tizim i, siyosiy institutsiyalar va jarayonlarning 
xususiyatlarini belgilab beruvchi bilim lar, hatti-harakat norm alari va 
nam unalari, qadriyat va a n ’analari;
• ijtim oiy guruhlar va alohida kishilarning siyosat sohasidagi siyosiy hatti- 
harakatlarga ta ’sir k o ’rsatuvchi tarixiy tajribasi, xotirasi, hatti-harakat 
m adaniyati, shaxsiy m o ’ljallari va k o ’nikm alari.
Siyosiy m adaniyat u yoki bu jam iyatda hukm ron b o ’lgan siyosiy rejim ning 
vujudga kelishi, xarakteri va xususiyatlarini, ijtimoiy guruhlar va individlam ing 
siyosiy ongi va hatti-harakatlarini tushuntirib beradi. Siyosiy m adaniyat qism larini 
o ’zaro m ustahkam lovchi elem ent jam iyatning butun faoliyati uchun um um iy 
b o ’lgan ham da m afkurada aks etadigan qadriyatlar, norm alar, dasturlar y ig ’indisi 
b o ’lmish 
siyosiy dunyoqarash
hisoblanadi.
Siyosiy madaniyat sub'ektlari
sifatida um um an jam iy at ham , shuningdek, 
sinflar, ijtim oiy qatlam lar, m uayyan jam o alar va alohida shaxslar ham chiqishi 
m um kin. H ar bir m am lakat va har bir xalq o ’ziga xos bo ’lgan siyosiy m adaniyatiga 
ega. H ar bir m am lakat siyosiy ongi va hatti-harakatlaridagi tarixiy tarkib topgan,
106

---

nisbatan mustahkam, odatiy bo 'lib qolgan e ’tiqodlar, ko ’rsatm alar, tasavvurlar, 
hatti-harakat nam unalari uning siyosiy madaniyatini tashkil qiladi va uni 
boshqalardan farqlab turadi. M asalan, k o ’pgina g ’arb m am lakatlari uchun tarixiy 
tarkib topgan formallashgan ong va unga asoslanib huquqqa, qonunga, 
shartnom aga hurmat, shaxsning boshqalarni va o ’z o ’zini, uning huquq va 
erkinliklarini yuqori darajada hurm at qilishi, davlatning fuqarolar shaxsiy hayotiga 
aralashm asligi, individning o ’z-o ’zini yuqori darajada cheklashi xarakterli bo'lib, 
ana shularsiz haqiqiy dem okratiya va huquqiy davlatning b o ’lishi m um kin emas.
Sobiq Sovet Ittifoqi va boshqa sotsialistik m am lakatlar o ’m ida vujudga 
kelgan davlatlar siyosiy madaniyati esa, aksincha, jam iyat hayotida