Namangan davlat universiteti ijtimoiy-iqtisodiy fakulteti

1. Jamivatnins siyosiy tizimi
"Jam iyatning siyosiy tizim i" iborasi siyosiy fanning muhim tushunchasi 
sifatida X X asm in g ikkinchi yarm ida qaror topdi. Bu siyosiy jarayonlarda quyidagi 
sifatiy yangiliklar paydo b o ’lishi bilan b o g ’liq: aynan XX asrda davlat siyosiy 
hukm ronlikda o ’zining monopol aham iyatini (y a’ni yakkahokim likni) y o ’qotdi va 
partiyalar, ja m o at tashkilotlari, institutsiyalar (tashkiliy hodisalar) v a ijtim oiy 
m unosabatlarga muhim ta ’sir k o ’rsatuvchi shu kabi tashkilotlar qatori 
siyosiy 
tizim elem entlarining biriga aylanib qoldi. A ynan ana shu institutsiyalar davlatning 
fuqarolik jam iyati bilan aloqasini o ’rnatishga va dem okratik xarakterdagi 
hokim iyat 
vujudga keltirishga 
im kon 
berdi. 
Ijtim oiy 
hayotning 
siyosiy
104

---

jarayonlarga ta ’sirining ana shunday kengayishi "jam iyatning siyosiy tizim i" degan 
umumlashgan yangi tushunchaning paydo b o ’lishiga olib keldi. Shuning uchun 
hozirgi siyosiy jarayonlarni o ’rganishda nafaqat davlat va davlat hokimiyati 
organlari tizimini, shu bilan birga siyosiy jarayonlarda qatnashuvchi va siyosiy 
qarorlar qabul qilinishida ishtirok etuvchi barcha ijtim oiy-siyosiy institutsiyalarni 
k o ’rib chiqish kerak.
H ozirgi zam on siyosiy lug’atida "jam iyatning siyosiy tizim i" iborasidan-da 
ziddiyatli iborani topish qiyin. Siyosiy tizim ga ta ’r if berishning qiyinlashuviga 
unga turli 
mamlakatlardagi 
nafaqat 
ijtim oiy-gum anitar y o ’nalishdagi 
fan 
m utaxasislari (yuristlar, siyosatshunoslar, tarixchilar), balki ushbu y o ’nalishdan 
ancha uzoq bo ’lgan kishilar -
populistlar
ham ta ’r if berishga urinayotgani ta ’sir 
etm oqda. 
Shunday 
bo ’lsada, 
m avjud 
ko ’plab 
ta ’riflarni 
quyidagicha 
um um lashtirish mumkin: