davlat tuzilish shakllari
deyiladi, bunda davlatning hududiy tuzilishi,
yagona b o ’lgan m uayyan davlatning o ’z tarkibiy qism lari bilan m unosabatlari
k o ’zda tutiladi.
D avlat tuzilishining unitar va federativ deb ataluvchi ikki asosiy shakli
m avjud.
Unitar davlatda hokimiyat markazlashtirilgan b o ’ladi, uning m a ’muriy-
hududiy birliklari (viloyatlar, provinsiyalar, okruglar va shu kabilari) davlat
tuzilmasi maqomiga, suveren huquqlarga ega bo ’Imaydi.
U nitar davlatda
davlatning oliy organlari, konstitutsiya, fuqarolik yagona buladi.
Davlat
tuzilishining bu shakli davlatning birligini ta ’m inlaydi, u yaxshi boshqariladi. Shu
paytgacha am al qilgan davlatlarning ko ’pchiligi unitar davlatlar b o ’lgan.
Federativ davlat (federatsiya) - murakkab ittifoq davlatidir, uning qismlari
(respublikalar, shtatlar, erlar, kantonlar va hokazolar) davlat hisoblanadi yoki
davlat maqomiga ega hodisalar b o ’lib, ular suverenitetga ega.
Q at’iy ilmiy
m a ’noda konstitutsiya yoki shartnom aga asoslangan davlatlar ittifoqiga federatsiya
deyiladi. A Q Sh, Kanada, Braziliya, M eksika, GFR , H indiston va shu kabi davlatlar
federativ davlatlarga misol b o ’ladi. Federatsiya tarkibiga kiruvchi davlatga oid
hodisalar ("federatsiya sub’ektlari") o ’z konstitutsiyasiga, fuqaroligiga, qonun
chiqaruvchi, ijro etuvchi va sud hokim iyati kabi davlat hokim iyatining oliy
o rganlariga eg a b o ’lishi m um kin. Federatsiyada ikki darajali (um um federatsiyaviy
va uning su b ’ektlarida) oliy organlar tizim ining m avjudligi ularning vakolatlarini
chegaralash zaruriyatini tu g ’diradi.
Juda kam hollarda davlat tuzilishining
konfederativ
shakli uchraydi. Q a t’iy
qilib aytiladigan b o ’lsa, konfederatsiya davlat em as.
Do'stlaringiz bilan baham: |