Namangan davlat universiteti ijtimoiy-iqtisodiy fakulteti

davlatning 
ustunligi
va shunga bo g ’liq holda hokim iyatning avtoritar xarakterdaligi, 
paternalizm (ya ’ni davlatning jamiyatga
",
homiylik" qilishga intilishi)
va 
hokim iyatga 
oid 
m unosabatlarning 
patem alistik 
xarakterdaligi, 
aholining 
hokim iyatga nisbatan 
klientilistik (y a ’ni davlat himoyasida, homiyligida bo'lishga 
odatlanib qolishj
munosabatda bo ’lish, jam iyatda davlatdan mustaqil b o ’lgan va 
unga 
b o g ’liq 
b o ’lmagan 
fuqarolik jam iyati 
institutsiyalarining 
taraqqiy 
etm aganligi, 
hokimiyatning 
sakrallashgani 
va 
siyosiy 
munosabatlarning 
personifikatsiyalashuvi (ya ’ni qonunning emas, balki alohida shaxsning ustunligi) 
bilan tavsiflanadi.
2. 
Davlat siyosiy sistemanins asosiy instituti 
Ijtimoiy rivojlanish natijasida har bir xalq tarixida davlat turli vaziyatlarda, 
turli davrlarda vujudga kelgan. Davlatning paydo b o ’lishi haqida bir-biridan farq 
qiladigan bir qancha nazariyalar mavjud.
1. Patriarxal nazariya
vakillarining (Aristotel, Filmer) fikricha davlat oilaning 
evolyusiyasi natijasidir, davlat boshlig’i patriarxal oila boshlig’iga o ’xshaydi va 
undagi jarayonlar oiladagi m unosabatlar kabi tuzilgan.
2. Diniy nazariyalar
esa davlatni ham boshqa ijtimoiy hodisalar qatori ilohiy 
karom at sifatida tushunishadi, ularning fikricha davlat xudo belgilab bergan 
norm alam i o ’z fuqarolari orasiga singdiradi va ularning bajarilishini nazorat qiladi.
3. Shartnoma nazariyasi
vakillarining (G. Grotsiy, T. Gobbs, J.J. Russo) 
fikricha davlat kishilar o ’rtasidagi kelishuv, shartnom a natijasidir. Davlat 
kishilarning o ’zaro kelishuvi natijasi ekanligi haqidagi fikrlarni Epikur ham aytgan 
edi. Bu nazariyaga muvofiq suverenitet umuman xalqqa tegishli, hukmdorlar esa -
xalq vakillari b o ’lib, xalq oldida hisobot berib turadi va xalq xohishiga ko ’ra 
alm ashtiriladi.