Namangan davlat universiteti ijtimoiy-iqtisodiy fakulteti

demokratik 
xarakterda b o ’ladi; 
Bunday tartibdagi davlatda siyosiy hokim iyat 
ishontirish, muvofiqlashtirish, qonuniylik, parlamentarizm, faqat qonun 
doirasidagina m ajburlash vositalari bilan am alga oshiriladi. Davlat oliy
105

---

organlari xalqning vakolatiga ega bo ’ladi, hokim iyat xalq m anfaatlari 
y o ’lida am alga oshiriladi, inson va fuqaro huquq va erkinliklari keng 
him oya qilinadi, jam iyatning barcha sohalarida qonun ustuvor b o ’ladi.
• "Teskari aloqa m exanizm i" qism an yopib q o ’yilib, to ’g ’rialoqalarning 
aham iyati oshirilsa siyosiy m unosabatlar 
avtoritar
xarakterda b o ’ladi;
• "Teskari aloqa m exanizm i" to ’liq tugatilganda va faqat to ’g ’rialoqalar 
b o ’lganda siyosiy m unosabatlar 
totalitar
xarakterda b o ’ladi. H okim iyat 
diktatorlik, kuchga asoslanuvchi vositalar bilan am alga oshiriladi. Totalitar 
tartibdagi jam iyatda inson huquq va erkinliklari him oya qilinm aydi, 
jam iy atd a qonunsizlik va o ’zboshim chalik hukm ron b o ’ladi.
H ar bir m am lakatdagi siyosiy m unosabatlarga guruhlararo, guruhlardagi 
ichki va shaxslararo m unosabatlar ham kiradi. Dunyo m iqyosidagi siyosiy 
m unosabatlar esa davlatlararo (xalqaro) va global siyosiy m unosabatlarni o ’z 
ichiga oladi. Shundan k o ’rinib turibdiki, siyosiy m unosabatlar tashkiliy tuzilishi 
ju d a m urakkab va k o ’p darajali tizim lardan iborat.
Siyosiy m unosabatlar ishonch va ham korlik yoki raqobat, nizo va 
antagonizm xarakterida b o ’lishi m um kin. Y uqorida aytib o ’tilgan barcha siyosiy 
m unosabatlar y ig ’indisi har bir jam iy at siyosiy sistem asining qanday amal qilishini 
belgilab beradi.
Siyosiy normalar
- ja m iy a t siyosiy hayotini m uvofiqlashtirib, boshqarib 
turuvchi norm a va an ’analar y ig ’indisidir. Siyosiy m unosabatlam ing qanday 
shaklda va qanaqa doirada b o ’lishi faqat davlat-siyosiy institutsiyalari bilangina 
em as, shu bilan birga norm ativ tizim (m am lakat K onstitutsiyasi, boshqa qonun va 
qonunga oid hujjatlar), bulardan tashqari yozilm agan siyosiy an ’analar, odatlar, 
ja m o at tashkilotlari norm alari, axloqiy norm alar bilan boshqarib turiladi.