Namangan davlat universiteti n. N. Azizov, M. U. Rahmonov psixologiya va sport psixologiyasi

4. Ijodiy daraja nafaqat talabaning nostandart o‗quv vaziyatiga kirishga 
tayyorligi, uni hal qilishning yangi nostandart usullarini izlash bilan tavsiflanadi, 
balki vazifaning o‗zi ham talaba tomonidan belgilanishi mumkin. Talaba 
hodisalarning mohiyatiga, ularning munosabatlariga shunchaki kirib bormaydi, 
balki buning uchun yangi yo‗l topishga harakat qiladi. 
Bunday holda, o‗qituvchi ijodiy muhit yarata olishi kerak: 
ajablantiring, tasavvur va intuitivlikni rivojlantiring, xayoliy fikrlashni 
rivojlantirishga yordam bering va o‗zingizni yarating! 
O‘quvchilarning bilim faolligini oshirishda o‘qituvchining roli. 
Turli darslarda bir xil talaba uchun qaysi o‗qituvchi o‗rgatishi, nimani 
o‗rgatishi va qanday o‗rgatishi, sinfni qanday faollashtirishni bilishiga qarab, 
kognitiv faollik keskin o‗zgarishi mumkin. Bolalarning faollik darajasi 
o‗qituvchining ish uslublari va usullariga munosabati, uning kasbiy mahoratining 
integral ko‗rsatkichidir. 
O‗qituvchining kasbiy tayyorgarligi mezonlari: 
1. Tarbiyaviy va tarbiyaviy muhitni yaratish qobiliyati. 
2. Qo‗llaniladigan o‗qitish usullari. 
3. O‗quvchilarning darsdagi faolligi va faolligi. 
4. Talabalar faoliyatini nazorat qilish va tuzatish. 
5. O‗qituvchi nutqi va uning darsdagi mazmuni. 
6. O‗qituvchi va talabalar o‗rtasidagi munosabat. 
7. Darsning tarbiyaviy tomoni. 
8. Darsning samaradorligi. 
Ushbu mezonlar asosida o‗qituvchining kasbiy faoliyati uslubining to‗rtta 
darajasini ajratish mumkin: 
1. Faoliyatning passiv uslubi yangi boshlanuvchi o‗qituvchilarda yoki 
shunchaki o‗qituvchilik kasbiga ishtiyoqi bo‗lmagan odamlarda aniqlanishi 
mumkin. 
2. Nisbatan faol uslub qiziqarli fokuslar va topilmalar bilan ajralib turadi. 
Ammo bu barcha imkoniyatlar ko‗pincha o‗z-o‗zidan yoki vaqti-vaqti bilan 

---

ishlatiladi. Mashg‘ulotlarni kundalik tayyorlash va o‗tkazishda barqarorlik va 
mahorat yo‗q. 
3. Faol uslub, qoida tariqasida, stajyor o‗qituvchilarga xosdir. Ushbu 
darajadagi va uslubdagi o‗qituvchilarning darslari talablarning aniqligi, 
barqarorligi bilan ajralib turadi, bu esa o‗quvchilarning ishlashini osonlashtiradi. 
4. Ijodiy uslub o‗ziga xos odat va talablarga ega, yorqin, o‗ziga xos 
shaxsiyatga ega bo‗lgan o‗qituvchilarga xosdir, bu esa professor-o‗qituvchilar va 
ma‘muriyat tomonidan har doim ham ma‘qul kelmaydi. Bundan tashqari, 
ko‗pincha ijodiy ishni psevdo-ijodkorlikdan ajratish qiyin. 
O‗quvchilarning bilim faoliyatining bir darajasidan ikkinchisiga o‗tishiga 
yordam beradigan muayyan pedagogik usul va usullarni tizimli ravishda joriy etish 
ham o‗qituvchining o‗zi kasbiy mahoratini oshirishga yordam beradi.