Namangan davlat universiteti n. N. Azizov, M. U. Rahmonov psixologiya va sport psixologiyasi
Download 1.48 Mb. Pdf ko'rish
|
Psixologiya va sport psixologiyasi (o`quv qo`llanma) (3)
Tushunish. Idrok, albatta, hodisalar va jarayonlar o‗rtasidagi aloqalarni
birlamchi va asosan umumlashtirilgan o‗rnatish, ularning tuzilishini, tarkibini, maqsadini tushuntirish, o‗rganilayotgan hodisa yoki hodisalarning sabablarini ochish orqali amalga oshiriladigan o‗rganilayotgan narsani tushunishga aylanishi kerak, tarixiy shaxslar yoki adabiy qahramonlarning individual harakatlari motivlari, mazmun matnining talqini, alohida so‗zlarning ma‘nosi va boshqalar. Talabani tushunish samaradorligini oshirish uchun o‗qituvchining fikrini muvaffaqiyatli bajarishga imkon beradigan qulay va mantiqiy aniq taqdimotga ega bo‗lish juda muhimdir. O‗quv mashg‘ulotlarini shunday qurish juda muhimki, o‗quvchilarning o‗zlari o‗rganilayotgan faktlarni, eksperimental ma‘lumotlarni solishtirishda, ularning asl sabablarini aniqlashda va mustaqil ravishda qandaydir dastlabki xulosalar chiqarishda ishtirok etadilar. Mantiqiy. Ammo shuni unutmasligimiz kerakki, tushunish hali o‗rganilayotgan hodisaning to‗liq o‗zlashtirilishini ta‘minlamaydi. Bu o‗rganilayotgan axborotni keyingi, chuqurroq va ko‗p qirrali tushunish uchun faqat boshlang‘ich asosdir. Assimilyatsiyaning bu elementi allaqachon taqqoslash jarayonlarining chuqurroq oqimi, o‗rganilayotgan hodisalar o‗rtasidagi bog‘liqliklarni tahlil qilish va ko‗p qirrali sabab-natija munosabatlarini ochish bilan tavsiflanadi. Tushunish jarayonida o‗rganilayotgan narsani tushunish sezilarli darajada boyib boradi, u ko‗p qirrali va chuqurroq bo‗ladi. Bu bosqichda o‗rganilayotgan narsaga, e‘tiqodlarning boshlanishiga, ma‘lum xulosalarning to‗g‘riligini isbotlay olish, tarbiyaviy kashfiyotlar qilish va hokazolarga ma‘lum munosabat vujudga keladi, natijada o‗quvchi nafaqat materialni, balki o‗rganilayotgan materialni ham tushunadi. uni chuqur idrok etadi va ishonch bilan o‗zlashtiradi. Tushunishning samarali oqimi uchun o‗quvchilarning umumiy ta‘lim ko‗nikma va malakalarini, aqliy faoliyatning turli usullarini (tahlil, sintez, taqqoslash va h.k.) shakllantirish, muammoli ta‘lim elementlaridan keng foydalanish, o‗quvchilarni evristik faoliyatga jalb etish juda muhimdir. suhbatlar, tadqiqot namoyishlari va tajribalarini o‗tkazishda. Umumlashtirish. Tushunish bevosita bilimlarni umumlashtirish jarayoniga aylanadi, bu jarayon davomida voqelik ob‘ektlari va hodisalarining tegishli o‗rganish davrida o‗rganilgan umumiy muhim belgilari ajratib olinadi va birlashtiriladi. Umumlashtirish o‗quv ma‘lumotlaridagi asosiy, muhim ma‘lumotlarni tanlashda eng aniq namoyon bo‗ladi. Ammo asosiy narsani tanlash uchun faktlar va xususiyatlarni tahlil qilish, ularni ma‘lum bir tarzda sintez qilish, tafsilotlar va o‗ziga xosliklardan mavhumlashtirish, ularning ahamiyatini solishtirish va ulardan qaysi biri to‗g‘risida asosli xulosa chiqarish kerak. eng muhim. Mashg‘ulot jarayonida bularning barchasi o‗quvchi tafakkurining tushunchaning mazmuni va ta‘rifini o‗zlashtirish, reja, xulosalar, xulosalar tuzish, tasniflash va tizimlashtirish sxemalarini, jadvallarini amalga oshirishga qaratilgan harakatida namoyon bo‗ladi. Umumlashtirish jarayoni o‗rganishni yakunlashi shart emas. Mavzuni o‗rganishning boshida umumlashtirilgan ma‘lumotlar (qonun, ta‘rif va boshqalar) berilishi mumkin. Bu odatda deduktiv yondashuvda topiladi. Bilimlarni umumlashtirish darajasi ularni yangi o‗quv va amaliy muammolarni hal qilishga o‗tkazish jarayonida tekshiriladi. Ta‘lim jarayonida umumlashtirish jarayoni o‗qituvchining faol boshqaruvi bilan davom etadi, u maktab o‗quvchilarini o‗rganilayotgan narsalarni umumlashtirish qobiliyatini shakllantiradigan faoliyatga maxsus jalb qiladi va psixologik terminologiyada umumlashtirish faoliyatini ishlab chiqadi. Download 1.48 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling