Nashrga tayyorlash markazi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

sektordagi 
raqobatchilar soniga bog‘liq 
bo‘lgan 
raqobat vaziyati 
va xaridorlar tomonidan his qilinadigan 
tovar qiymatining roliga 
bog’ liqdir.
Raqobat vaziyati: monopoliya sharoitida firmaning narx musta- 
qilligi juda katta bo‘ lib, sof raqobatda esa eng kichik bo‘ladi. Oli- 
gopoliya va monopolistik raqobat bu ikki vaziyatning oralig‘ idan 
o ‘rin oladi.
Tovaming his qilinadigan qiymati: firmaning tashqi raqobatli 
ustunlikka erishish maqsadida differensiatsiyaga intilishi bilan 
belgilanadi. Agar xaridor differensiatsiya elementini qiymat deb 
his qilsa, u yuqoriroq narxni to‘lashga ham tayyor bo‘ladi. De- 
mak, firma narxga nisbatan ma’lum darajada mustaqillikka eri- 
shadi.
9.1-jadval
Narxga bog‘liq qarorlarning raqobatli muhitning xarakteriga
bog‘liqligi
Tovam ing his 
qilinadigan 
qiymati
Raqobatning 
intensivligi
past
yuqori
quyi
differensiallanmagan
oligopoliya
sof raqobat
yuqori
m onopoliya yoki 
differensiallangan 
oligopoliya
monopolistik
raqobat
Ushbu ikki omil ikki xil darajada ко‘rib chiqiladi, u esa narx 
belgilash muammosi turlicha hal qilinadigan to‘ rt xil vaziyatni 
ajratib olishga imkon beradi. Real voqelikda bu oson kechmasa 
ham, o ‘ z tovari uchun ushbu to‘ rt kvadratdan birida joy topish 
narx belgilash muammosini to‘g ‘ri tushunish uchun foydadan 
xoli b o‘lmaydi:
175

---

• agar raqobatchilar kam b o ‘Isa va tovaming his qilinadigan 
qiymati katta bo'lsa, vaziyat 
monopoliya 
yoki 
differensiallangan 
oligopoliyaga 
yaqin b o ‘ladi;
• raqobatchilar k o‘p b o ‘ lib, tovarlar bir xil b o ‘ lsa, vaziyat