Tovarning „qabul qilinadigan qiymati" tushunchasi. Tovarning
„qabul qilinadigan qiymati“ tovarning pirovard iste’molchi to-
monidan qanday foydalanilishini to‘liq bilish va tushunishga asos-
lanadi. Ushbu yondashuvning asosiy g‘oyasi shuki, xaridor to-
vami sotib olishdan oldin xaridning ustunliklarini va unga ketadi-
gan xarajatlami solishtirib ko‘ radi. Bu g‘oya bir tomondan oddiy
ko‘rinsa-da, uning amalda qo‘llanishi doim ham oson bo‘laver-
maydi.
Xaridor tovar uchun qanday narxni to‘ lashga tayyor ekan-
ligini bilishi uchun tovar ta’minlaydigan qoniqish hissi yoki u
ko‘rsatishi mumkin b o ‘lgan xizmatlaming turli shakllarini hamda
uni sotib olishga ketadigan xarajatlami yaxshi bilishi kerak bo‘ ladi.
Shu yerda
maksimal maqbul narx tushunchasini kiritish
maqsadga muvofiqdir. Maksimal maqbul narx bu xarajatlardan te-
jash nolga teng b o ‘ lgan narxdir. Narx ushbu chegaradan
ko‘tarilgan sari, tovar xaridor uchun qimmatlashib boradi va ak-
sincha, narx ushbu ko‘rsatkichdan kamaysa, xaridoming unga
bo‘ lgan qiziqishi ortadi. Ushbu yondashuvda quyidagi harakatlar
ketma-ketligiga rioya qilish taklif qilinadi:
• tovarning qanday maqsadda va qanday sharoitlarda ishlatili-
shini aniqlash;
• tovarning xaridor uchun narxga bog‘liq bo‘ lmagan ustun
liklarini aniqlash;
174
• xaridoming tovardan foydalanishdagi narxga bog‘liq b o ‘ l-
magan barcha (obyektiv va subyektiv) xarajatlami aniqlash;
• „ustunlik—xarajatlar11 muvozanatining maksimal maqbul
narxga to‘g£ri keladigan darajasini belgilash.
Agar maqsadli bozor segmentlangan b o ‘ lsa, bunday tahlil
barcha xaridorlar guruhlari uchun olib borilishi kerak.
Raqobatdagi narx. Firmaning narx strategiyasini tanlashdagi
erkinligi ikki omilga:
