Neyrobiologiya fanida yn savollari Neyrobiologiya fani predmeti, maqsadi va vazifalari

Tuyg‘uni psixofiziologik baholash.
Psixofiziologik usullar yordamida insonyashaydigan obyektiv olamdagi fizik-kimyoviystimullar va subyektiv olamdagi tuyg’u vahissiyot o’rganiladi. Stimullovchi xususuyatidan kelib chiqqanholda tuyg’uni baholashning to’rtta asosiyxarakteristikasi mavjudligi belgilangan:Sifatni baholaydiganIntensivlikni baholaydiganDavomiylikni baholaydiganLokalizatsiyani belgilaydigan Tuyg’uni miqdorjihatdan baholashgaurinishlar XIX asrdabo’lgan va bu fransuzmatematigi ReneDekarga tegishlidirva u birinchi martarefleks tushunchasinitana va ryh dializigakiritgan. 1834 yilda nemis anatom vafiziologi Ernest Veber tajribayo’li bilan stimullovchi ta’sirintensivligini oshib borishnatijasida uni aniqlashningqiyinlashib borishini aniqlaganva shu asosda o’zining“stimulovchining dastlabkiintensivligidan qat’iy nazaruning minimal o’sib borishima’lum ahamiyat kasb etishi”tog’risidagi qonuniyatini kashfetdi. O’lchovsiz Veber koeffisentisensor sitemalarningsezgirligini aniqlash uchunxizmat qiladigan miqdoriyko’rsatkich hisoblanadi.
Sensor organlar va reseptorlar.
Evolyutsion jarayonda tirik organizmlarda sezgirlikningbir qator turlarining rivojlanishi natijasida sensororganlar yoki sezgi organlar shakllangan. Har bir organda sensorreseptorlar mavjudbo’lib, ular qo’zg’alishjarayonida turlienergiyalar (kimyoviy,mexanik va boshq.)dan foydalanadi, ularnetijasida signallarhosil bo’ladi, busignallar nerv sistemasiuchun universal signalsitemasi impuls zaryadihisoblanadi. Zamonaviy biologiyadareseptorlar tushinchasisensor reseptorlar o’ziningtuzilishi jihatdanhujayradan, hujayramembaranasining integraloqsili bo’lishi mumkin vaular boshqa molekulalarta’sirida qo’zgaladiganmolekulalar hisoblanadi. Sensor reseptorlarning yuqori spesifikligi shundaniboratki, fiziologik sharoitda ular adekvatstimullovchilarni ya’ni aynan shu hujayra qo’zg’alishigaolib keladigan stimullovchi ta’siriga sezgir hisoblanadi.
Sensor reseptrolarning tiplari
Sensor reseptorlar adekvat stimul manbai,reseptor hujayra tuzlilishi, adekvat stimul tabiativa boshqalarga bog’liq holda klassifikatsiyalanadi.Adekvat stimullarning joylashuv o’rniga qarabreseptorlar ikki guruhga bo’linadi:ekstroreseptorlarinteroreseptorlar Ekstroreseptorlar tashqi muhitdan stimuloladi va ko’rish, eshitish va taktil reseptorlarihisoblanadi. Interoreseptorlar ichki reseptorlar bo’lib, qon bosimi,tarkibi harorat kabilardan informatsiya oladi. Proproreseptorlar ham mansub bo’lib, ularmuskullar va paylardan informatsiya oladi.