Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti pedagogika va psixologiya fakulteti ommaviy axborot vositalarining ijtimoiy tarbiyaga ta’siri

Umumiy dushman: tomoshabinlar uchun umumiy dushmani yaratish, jamoatchilik fikrini birlashtirishi.
Kuchli media effektlari bosqichini qayta kashf etdi
CHeklangan media effekti nazariyasi ommaviy axborot vositalari haqiqatan ham o‘lchovli ijtimoiy ta’sirga olib kelishi mumkinligini tasdiqlovchi yangi dalillar bilan kurashdi.[10] Lang va Lang (1981) ommaviy axborot ta’sirining cheklangan nazariyasini keng qabul qilish asossiz deb ta’kidladilar va "1950-yillarning oxiriga qadar mavjud bo‘lgan dalillar, hatto ba’zi salbiy xulosalarga nisbatan muvozanatlashgan taqdirda ham," ning umumiy hukmiga asos bo‘lmaydi. ommaviy axborot vositalarining ahamiyati. ‘"
1950 va 1960 yillarda televizordan keng foydalanish uning ijtimoiy hayotda misli ko‘rilmagan kuchini ko‘rsatdi. SHu bilan birga, tadqiqotchilar psixologik modellarga tayanib, dastlabki tergovlar faqat qisqa muddatli va tezkor ta’sirlarga qaratilganligini angladilar. "Rag‘batlantiruvchi-reaktsiya" modeli uzoq muddatli media ta’sirini keltirib chiqardi. Qisqa muddatli va uzoq muddatli effektli tadqiqotlarga o‘tish media effektlarini tadqiq qilishning yangilanishini ko‘rsatdi. Jamoa madaniy naqshlari, ijtimoiy voqelik ta’riflari, mafkura va institutsional xulq-atvorga ko‘proq e’tibor qaratildi. Garchi tomoshabinlar o‘zlari iste’mol qilgan media-xabarlarni tanlashni nazorat qilishda davom etishgan bo‘lsa-da, "ommaviy axborot vositalarining o‘z maqsadlari uchun tarkibni tanlash, qayta ishlash va shakllantirish shakli, uni qabul qilish va talqin qilish va shu bilan uzoq muddatli oqibatlarga kuchli ta’sir ko‘rsatishi mumkin". (Mcquail, 2010).
Vakil nazariyalari:
Kun tartibini belgilash nazariyasi: Mavzuni tanlash va ommaviy axborot vositalari tomonidan tez-tez xabar berish chastotasi jamoatchilik auditoriyasi ichidagi aniq mavzularning ta’sirchanligiga qanday ta’sir qilganligini tasvirlaydi.
Ramkalash: Ommaviy axborot vositalarining burchaklarni, faktlarni, fikrlarni va yoritilish hajmini sinchkovlik bilan boshqarish orqali media-xabarni auditoriya talqinida manipulyatsiya qilish qobiliyatini aniqlaydi.
Bilimlar orasidagi bo‘shliq nazariyasi: "Ommaviy axborot vositalarining ijtimoiy tizimga kirib borishi ortib borishi bilan, yuqori ijtimoiy-iqtisodiy maqom segmentlari ushbu ma’lumotni tezroq egallashga moyil bo‘lib, aholining ijtimoiy-iqtisodiy holatini pasayishiga olib keladi" degan gipoteza bilan ommaviy axborot vositalarining odamlarning ijtimoiy-iqtisodiy holatiga uzoq muddatli ta’sirini ta’kidlaydi. ikki tomon o‘rtasidagi bilimdagi bo‘shliq kamayish o‘rniga o‘sish "
Kultivatsiya nazariyasi: Tomoshabinlar ommaviy axborot vositalarida, xususan televizorda qatnashganda, ular tasvirlangan dunyoni haqiqiy dunyo haqida tasavvur qilishadi.
Muzokara qilingan media effektlari bosqichi
1970-yillarning oxirlarida tadqiqotchilar ommaviy axborot vositalarining "ijtimoiy konstruktivizm" deb nomlangan ijtimoiy voqeliklarni shakllantirishdagi rolini o‘rganishdi (Gamson va Modigliani, 1989).[10][21] Ushbu yondashuv ommaviy axborot vositalarining ma’no va tegishli ijtimoiy voqeliklarni barpo etishdagi rolini baholadi. Birinchidan, ommaviy axborot vositalari, shuningdek, yangiliklar va o‘yin-kulgida jamiyat tasvirlarini naqshli va bashorat qilinadigan tarzda shakllantiradi. Ikkinchidan, tomoshabinlar ommaviy ijtimoiy voqeliklar bilan o‘zaro aloqada bo‘lish orqali o‘zlarining haqiqiy ijtimoiy voqelikni va ulardagi rollarini o‘z idroklarini qurish yoki olishadi. Ushbu auditoriyadagi shaxslar o‘zaro aloqalarini va ushbu ommaviy axborot vositalarida yaratilgan haqiqatlarni talqin qilishni nazorat qilishlari mumkin. Biroq, media-xabarlar yagona axborot manbai bo‘lganida, auditoriya bevosita ommaviy axborot vositalarida yaratilgan haqiqatni qabul qilishi mumkin. SHu bilan bir qatorda, ular o‘zlarining ijtimoiy haqiqatlarini boshqa manbalardan, masalan, birinchi tajriba yoki madaniy muhitdan olishni tanlashlari mumkin.