Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti


Download 24 Kb.
Pdf ko'rish
bet30/30
Sana05.02.2018
Hajmi24 Kb.
#26036
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   30

283

26.  Q ish lo q lar  bir-biriga 
o ‘xsham aydi  ham m asining 
o‘ziga  xos  arxitekturasi  bor. 
U shbu  q o ‘shm a  gapda  yana 
qanday tinish belgisi ishlatilishi 
kerak?
A) vergul
B) nuqtali vergul
C) tire
D)  gap  oxirida  qo‘yilgan 
nuqtaning o‘zi yetarli
27. 
Jism im iz  y o ‘q o lu r 
0 ‘chmas  nomimiz—  kabi  zid 
m a’noli  gaplar  orasiga  qanday 
tinish  belgisi qo‘yiladi?
A) vergul
B) ikki nuqta
C) tire
D)undov
28. Buni esdan chiqarmang / 
/  shu  ozod  va  obod  v atan  
barchamizniki.  Ushbu  gapdagi 
//  belgisi  o‘rnida  qanday  tinish 
belgisi  qo‘yiladi?
A) tire
B) vergul
C) ikki nuqta
D) nuqtali vergul
29.  Faqat  bitta iltimos // bir 
bayt o‘qiyman, shuni yaxshilab 
eshiting. Ushbu gap tarkibidagi 
sodda  gaplar  orasiga  qanday 
tinish belgisi qo‘yiladi?
A) vergul
B) ikki nuqta
C) nuqtali vergul
D) tire
30. Tohir bobo to‘g‘ri aytadi 
o‘sha yerlarga terakning chiroyli
n ih o llarin i  q a to r  qilib  ekib 
qo‘yish  kerak.  Ushbu  qo‘shma 
gap  qism lari  orasiga  qanday 
tinish belgisi qo'yiladi?
A) vergul
B) nuqtali vergul
C) ikki nuqta
D) tire
31.  Hoy  (1)  odamlar-u  (2) 
odamlar (3) eshitmadim demang- 
lar. Ushbu gapda qaysi raqamlar 
o‘rnida vergul qo‘yiladi?
A) faqat  1  raqami o‘rnida
B) faqat 3 raqami o ‘rnida
C)  1  va 3 raqami o‘rnida
D)  1,  2,  3 raqamlari o‘rnida
32. Y ozma nutqda biriktiruv 
b o g ‘lo v ch ila rn i 
nim a 
almashtirishi mumkin?
A) yarim to‘xtam
B) vergul
C) tire
D) vergul, tire
33. Ularning ham m asi//xoh 
yosh, xoh, qari // firibgar, zolim, 
(O ybek).  U shbu  gapdagi  // 
belgilari  o'rnida  qanday  tinish 
belgisi  qo‘yiladi?
A) ikki nuqta, vergul
B) ikki nuqta, tire
C) tire, vergul
D) tire, tire
34.  E rk a k la rn in g   biri  - 
markaziy  gazetaning  muxbiri, 
ikkinchisi  -  injener;  (Mavlon- 
bekov  uni  Feodor  Makarovich 
der  edi)  qiz  esa  M oskv ada 
in stitu tn i  b itirib ,  ho zir  shu 
injenerning qo‘lida tajriba ko'rib 
yurgan ekan. (A) Qahhor) Ushbu
284

g apd a  qaysi  tin ish   belgisi 
noto‘g‘ri qoilangan?
A) birinchi tire
B) ikkinchi tire
C) birinchi vergul
D) nuqtali vergul
35.  M ajlisda  qatnashdilar: 
Salim  
N aim ov, 
S hokir 
O taqulov,  Rustam   SharipoB) 
U shbu  gapda  ikki  nuqtaning 
ishlatilish sababi qaysi javobda 
to ‘g‘ri izohlangan?
A)  U yushiq  b o ia k la rd a n  
oldin  um um lashtiruvchi  so ‘z 
kelganligi uchun
B) Bir gap boshqa bir gapning 
mazmunini to'ldirgani uchun
C)  Ajratilgan  bo ‘lak  bilan 
izohlanmish b o iak  o'rtasida
D)  U yushiq  b o ‘laklardan 
oldin  um um lashtiruvchi  so ‘z 
b o ‘lm asa  ham   ohang  va 
mazmunga ko‘ra
36. Qaysi hukm noto‘g‘ri?
A) Kesim harakat nomi yoki 
sanoq  son  bilan  ifodalansa  ega 
b ila n   kesim   orasig a  tire 
qo‘yiladi.
B)  Kesim  sifat  yoki  ravish 
bilan  ifodalansa  ega  va  kesim 
orasiga  tire  qo‘yilmaydi.
C) Agar ega va kesim orasida 
— ham —  yordamchisi  bo‘lsa 
tire  ishlatilmaydi.
D) Ega bilan kesim — bu, u, 
m ana  bu —  so ‘zlari  bilan 
ajratilganda  tire  ishlatilmaydi.
37.  Qaysi  qatordagi  gapda 
tin ish  
b elg ilari 
n o to ‘g ‘ri 
qo‘llangan?
A)  Faqat  bitta  iltimos:  bir 
bayt o‘qiyman,  shuni yaxshilab 
eshiting.
B) Tilmoch bitta-bitta qadam 
bosib, eshikka tomon borarkan, 
aylanib  orqasiga  qaradi,  keng 
zal 
b o ‘m -b o ‘sh, 
xuddi 
yetimchadek ko'rinadi.
C) Bizlar xizmatkor odam — 
nimani bilaylik,  to‘ram.
D) Yaxshi oshini yer, yomon
— boshini.
38. Qaysi qatordagi qo‘shma 
gap  q ism lari  o rasid a   tire 
ishlatiladi?
A) 
Istiq lo l 
keldi 
// 
o ‘zligim izni 
an g lad ik , 
qadriyatlarimiz  tiklandi.
B) Xalqimiz mehmondo‘st // 
topgan  tutganini  mehmonning 
oldiga  qo'yadi.
C)  Bularni  k o ‘rib  hamm a 
ishondi // Sobirjon bugun albatta 
g‘alabaga  erishadi.
D) 
Q a y e rd ad ir 
x o !roz 
q ich q ird i 
// 
tong 
otishi 
yaqinlashgan.
39.  Q aysi  q o ‘shm a  gap 
qismlari  orasida  tinish  belgisi 
noto‘g‘ri qo‘llangan?
A) Qish oxirlamoqda, qorlar 
erig an , 
ham m a 
jo y d a  
loygarchilik  —  yo‘lda  arava 
tu g u l,  p iyo d a  ham   z o ‘r g ‘a, 
qo‘rqa-pisa qadam bosadi.
B) Ko‘p so‘zning ozi yaxshi, 
oz so‘zning o‘zi yaxshi.
C)  Eshik  ochildi:  ko‘chada 
pochtalyon turardi.
285

D) 
Havo ochiq bo‘lsa, ertaga 
Chimyonga chiqamiz.
40.  Qaysi  qatordagi  gapda 
tin ish  
b elg ilari 
n o to ‘g ‘ri 
qo‘yilgan?
A)  Choi  undan  balandroq 
keldi:  men  b rig a d irlik d a n  
tushmayman, deb chiqib ketdi.
B) 
Sizning 
q ila y o tg a n  
ishingiz yomg‘irga o'xshaydi — 
har bir tomchisi don undiradi.
C)  A riq la r  c h iq a rd ik   — 
yovlar quritdi.
D)  S u lto n m u ro d   o ‘zini 
chetga  olishga  tirishdi,  xalq 
tolqin i uni surib ketdi.
41.  O p poq  so q o li  bilan  
farzandlarini ham,  nevaralarini 
ham. qo‘shni o‘g‘il-qizlarni ham, 
k o ‘c h a-k u y d ag i 
begona 
bolalarni  ham  xullas  barchani 
sizlab  gapirardi.  Ushbu  gapda 
uyush g an   b o ‘lak  va  um um - 
lashtiruvchi  qism  orasiga  qan­
day tinish belgilari qo‘yiladi?
A)  uyushgan  bo‘laklardan 
keyin  tire,  um um lashtiruvchi 
bo‘lakdan  oldin  vergul  qo‘yil- 
adi.
B)  uyushgan  bo‘laklardan 
keyin,  umumlashtiruvchi  bo ‘- 
lakdan oldin tire qo‘yiladi.
C)  um um lashtiruvchi  b o ‘- 
lakdan  keyin,  uyushgan  b o ‘- 
la k la rd a n   o ld in  ikki  n u q ta  
qo‘yiladi.
D)  uyushgan  bo ‘laklardan 
keyin,  umumlashtiruvchi  bo ‘- 
lakdan oldin vergul qo‘yilidi.
42.  Birinchi  qismida  nuqta, 
ko‘p  nuqta,  undov  yoki  so‘roq 
belgisi  bo‘lgan  ko‘chirma  gap 
o‘rtasida kelgan muallif gapidan 
so ‘ng  q an d ay   tinish  belgisi 
qo‘yiladi?
A) nuqta
B) vergul
C) nuqtali vergul
D)  1-qismida  nuqta,  k o ‘p 
nuqta bo'lgan hollarda - vergul; 
undov,  so'roq  belgisi  bo‘lgan 
h o lla rd a   -  n u q ta   b elgilari 
qo‘yiladi.
43. Xalqimiz mehmondo‘st / 
/ topgan-tutganini mehmonning 
oldiga qo‘yadi. Ushbu qo‘shma 
gap  tarkibidagi  sodda  gaplar 
orasiga  qanday  tinish  belgisi 
qo'yilishi kerak?
A) vergul
B) tire
C) ikki nuqta
D) nuqtali vergul
44. 
X ush 
k elibsizlar 
mehmonlar  poyqadamingizga 
hasanot.—  Ushbu  gapda  qaysi 
o‘rindagi  tinish belgilari  tushib 
qolgan?
A) —mehmonlar— so‘zidan 
oldin vergul
B) —mehmonlar— so‘zidan 
so‘ng vergul
C) —mehmonlar— so'zidan 
so‘ng tire
D) —mehmonlar— so‘zining 
har ikkala tomonidagi vergul
45.  Dadasi:—  Qani  o‘g‘lim 
qarashib  yubor,  gul  ekamiz,-- 
d e d i.—  U sh bu  g apda  qaysi
286

o ‘rinda  tinish  belgisi  tushib 
qolgan?
A)  tinish  belgilari  barcha 
o‘rinlarda  to‘g‘ri qo‘yilgan
B)  —qani—  so‘zidan  so‘ng 
vergul  qo‘yilmagan
C)  —o ‘g ‘lim —  s o ‘zid an 
so‘ng vergul qo‘yilmagan
D) —o‘giim — so‘zining har 
ikki 
to m o n id an  
vergul 
qo'yilmagan
46.  Q uyosh,  havo,  suv 
ham m asi  bizning  eng  qadrli 
d o ‘stim iz.—  U shbu  gapdagi 
umumlashtiruvchi so‘zdan oldin 
qaysi tinish belgisi ishlatiladi?
A) vergul
B) ikki nuqta
C) tire
D) nuqtali vergul
47. 
B a’zan, 
qiy n alib  
q o lg an id a,  m enga  m u ro ja at 
qilardi?  Ushbu  gapda  qanday 
bo‘lak  ajratilgan?
A)  Ushbu  gapda  ajratilgan 
bo‘lak mavjud emas
B) hoi ajratilgan
C) to‘ldiruvchi ajratilgan
D) aniqlovchi ajratilgan
48.  Q uyidagi  s o 'z la rd a n  
qaysilari  bir-biriga  tobe  bog‘- 
lanishi  mumkin?  l.~Tol,  terak.
2.~Hikoya,  o‘qimoq.  3.~Tele- 
fon,  gap irm o q .  4 .- K a t t a , 
oshqovoq. 
5.~ U y, 
eshik.
6 .~ 0 ‘rik,  g‘allA)
A)  1,2,  3,4,  5,6
B) 2,  3,4,  5,6
C) 2,  3. 4
D) 2,  3, 4,  5
49.  Qaysi  q a to rd a   ta rtib  
sonlar to‘g‘ri yozilgan?
A) 7-sinf, 2001-yil, 2-guruh
B) II sinf, 2001-yil, 2-guruh
C) yettinchi sinf,  2001  yil,  2 
guruh
D) 7-sinf, 2001  yil, 2-guruh
50. 
O tlash g an  
so ‘z 
qoilangan gapni toping.
A)  B ilm aslik  ayb  em as, 
o‘qimaslik - ayb
B)  Birov  y o nvagirdan  gul 
tergani,  birov  buloq  suvidan 
ichgani tarqab ketdi.
C)  D u nyoda  el  va  yerga 
xiyonat qilishdan, zolimga do‘st 
boiishdan ham  ko‘ra  ogirroq, 
razilroq,  m udhishroq  jinoyat 
bormi?
D) Donolikning bir belgisi - 
adolat. Zulm bilan hamroh erur 
jaholat.
51.  Ega bilan  kesim orasida 
tire  to ‘g ‘ri  qo ‘yilgan  qatorn i 
toping.
A)  Ikki  karra  ikki  -  to ‘rt 
boiadi.
B)  Bilim  olish  -  yuksalish 
sanaladi.
C)  Sen  -  Lutfiyning  so iim  
g‘azali  -  B ulbulisan  -  H ofiz 
gulshanin.
D) Bolalarimizning maqsadi 
ilm  
olish, 
y u k salish,
ja m iy a tn in g   oldingi  kishisi 
b o iib  yetishish.
52.  Bizning  qarorim iz  shu 
m ajlisd a  ham m am iz  s o ’zga 
chiqamiz.  Ushbu  qo’shma  gap
287

qism lari  orasiga  qaysi  tinish 
belgisini qo’yish kerak?
A) tire
B) vergul
C) nuqtali vergul  •
D) ikki nuqta
53.  Q aysi  gap da  tinish  
belgisi noto’g’ri qo’yilgan?
A)  Maqtanchoq  bo’lmang  - 
xijolat tortmaysiz.
B)  Bora-bora  ularning  ham 
k o ’zi  ochiladi,  past-balandni 
ajratib olishadi.
C) Kimki mehnatning zo’rini 
qidiribdi - odamning sarasi ana 
shu.
D)  U rilm oq  ham   foyda  - 
pishiq  b o ’lasiz,  tajriba  hosil 
qilasiz.
54.  Vergul,  tire,  ikki  nuqta, 
n u q ta li  vergul  kabi  tin ish  
belgilari qo ’shma gapning qaysi 
turida qo’llanilishi mumkin?
A)  erg ash g an   q o ’shma 
gaplarda
B)  b o g ’lovchisiz  q o ’shma 
gaplarda
C) 
b erilg an  
q o ’shma 
gaplarning barchasida
D)  b o g ’lan gan  q o ’shma 
gaplarda
55.  X adicha  xola  bolalik 
chog’idagi  singari  uning  beliga 
non  tugib  berdi,  peshonasidan 
o’pdi, duo qildi // irim qilib o’zi 
k u z a tg a n i  chiqm adi.  U shbu 
qo’shma gapda // belgisi o’rniga 
qanday tinish belgisi qo’yiladi?
A) tire
B)  vergul
C) nuqtali vergul
D) ikki nuqta
56.  B orliq  jim   h a r  b itta  
d a rc h a d a   zan g o ri  sh u ’la la r 
porlaydi.  M azkur qo’shma  gap 
qismlari  orasiga  qanday  tinish 
belgisi  qo’yiladi?
A) tire
B) vergul
C) nuqtali vergul
D) ikki nuqta
57.  Q o’shma  gap  qismlari 
o rasid a  q a n d a y   m u n o sa b a t 
ifo d a la n g a n d a ,  o rasiga  tire 
qo’yilmaydi?
A) zidlash munosabati
B) o’xshatish munosabati
C) izohlash munosabati
D) shart munosabati
58. 
K o ’chirm a 
gapli 
q o ’shma  g a p la rd ag i  m u allif 
gapi...
A) so’zlovchining gapi
B) 
b iro v n in g  
aynan 
keltirilgan yoki o’zganing nut??a 
olib kirilgan gapi
C) mazmuni saqlanib, shakli 
o’zgartirilgan  gap
D) tinglovchining gapi
59.  Q o’shma  gap  qismlari 
orasida o’xshatish, zidlash, shart 
m unosabatlari  ifodalanganda, 
ular orasida qanday tinish belgisi 
qo’yiladiqi
A) Tire
B) Ikki nuqta
C) Nuqtali vergul
D) Vergul
288

60.  Q o’shma  gap  qismlari 
orasida  izohlash  m unosabati 
bo’lganda  ular  orasida  qanday 
tinish belgisi qo’yiladi
A) Tire
B) Ikki nuqta
C) Nuqtali vergul
D) Vergul
61.  Q o’shma  gap  qismlari 
m azm u n an  u n c h a lik   yaqin 
bo’lmagan  voqealarni  bildirsa 
ular orasiga qanday tinish belgisi 
qo’yiladi
A) Tire
B) Ikki nuqta
C) Nuqtali vergul
D) Vergul
62.  G ’animlar  duch  kelar  // 
jan g   b o ’lar  pu x ta  U shbu 
qo ’shma  gap  qismlari  orasiga 
q an d ay  
tin ish  
belgilari 
qo’yiladiqi
A) Tire
B) Ikki nuqta
C) Nuqtali vergul
D) Vergul
63.  Qaysi  qatordagi  bog’- 
lovchisiz  qo’shma  gap  qismlari 
orasiga ikki nuqta qo’yiladi
A)  Eshakni  yaydoq  minib 
bo’lmaydi // yiqiitadi kishini
B)  T o ’rt  m ashin a  o ’g ’it 
yubordik // fermerlarga vaqtida 
taqsimlansin
C)  Y uragida  qanday  dard 
bor // mana bu menga sir
D)  M ening  b ir  ja y d a ri 
fa lsa fa m d ir  shu  //  hargiz 
iltimosga kuning qolmasin
USLUBIYAT
1.  Qaysi gapda  so'z qo'llash 
bilan bog‘liq xato mavjud?
A)  Shahrim iz  nufuzi  uch 
milliondan oshdi.
B)  Quyosh  hamal  yulduzlar 
burchiga o‘tishi bilan kunlar isiy 
boshlaydi.
C)  Ot  chopsa,  gum burlar 
tog‘ning darasi.
D)  Tushga  qolmay  yukimiz 
ot aravaga  ortildi.
2.  Qaysi gapda so‘z qo'llash 
bilan bog‘liq xato mavjud?
A)  Laziz  y o q ilg ‘i  t o ‘la 
b o c h k a la rn i 
b irin  
ketin 
dumalatib ayvon tagiga taxladi.
B) Tog‘da don topolmay och 
qolgan  k ak lik lar  gala-galasi 
bilan daraga yopirilib tushgan.
C) Samarqand bilan yondosh 
Buxoroda  xalqning  amirlikka 
qarshi qudratli harakati yanada 
rivojlandi.
D) Yormat boshini ko‘tardi, 
bir 
q o ‘lini 
yerga 
tira b  
yonboshladi.
3.  Qaysi gapda  so‘z qo‘llash 
bilan bog‘liq xato mavjud?
A)  M ayin  tong  shabadasi 
ra n g -b a ra n g   g u lla rn i  sekin 
tebratib,  atirlarini  har  yoqqa 
sepadi.
B) 
O tab ek  
h o vlining 
o ‘rta s id a ,  tu t  y o g ‘ochning 
y o n ig a  kelib  t o ‘x tag a n   va 
ja n u b d a   kishi  y o ‘qm i,  deb 
alanglar  edi.
C)  D oniyor  sh an b a  kuni 
boladigan  to ‘yga  ko‘mir,  o‘tin
289

k a b i   y o n i l g ‘ i l a r n i   t a y y o r l a b  
q o ‘y d i.
D) 
M u h a b b a t  ju d a   oz 
yigitlarga  muyassar boiadigan 
yurak javharidir.
4.  Berilgan qaysi gapda so‘z 
q o ‘llash   b iln   b o g ‘liq  x ato  
mavjud?
A) 
Z ilo la  
y o d sira b , 
qovog‘ini solib, teskari burildi.
B)  Q u d ra t  k o ‘cha  aylanib 
kelib uyga kirsa hech zog‘ yo‘q.
C) Anzirat xola o‘zi-o‘zidan 
javrab, qorong‘ida ivirsib yurar 
edi.
D)  M illiard  yillar  sari  yo‘l 
olgan avlodlarning ibtidosiman
5. So‘z qo ‘llash bilan bog‘liq 
x a to   m av ju d   b o ‘lgan  gap n i 
toping.
A)  Shahidbek  maxdumning 
m a h a lla   a x illa rid a n   b o i ib , 
X udoyorxon  zakotchilarining 
biridir.
B)  Q o m a tig a   ish o n g a n  
q a d d in i  b u k ib   k etad i,  k o ‘p- 
chilikka  ishongan  m aqsadiga 
yetadi.
C)  K u m u sh n ing  bu  daqi- 
qadagi holini qalam bilan chizib 
k o ‘rsa tish ,  a lb a tta ,  m um kin 
emas
D)  Birpas  b o ‘shadi  degun- 
cha, kitob ustiga mukkalaydi.
6.  Qaysi  qatorda  so‘z  qo‘l- 
lash bilan bog‘liq xato mavjud?
A) 
Q adr  bilmas  qarindosh- 
dan, qadr qilgan yod yaxshi.
B) Dangasaning ishi bitmas, 
yoz kelsa ham qishi bitmas
C)  H a r  q a d a m d a   x alq o b  
bo‘lib yotgan ko‘lmaklar yerga 
singib, ariqlardagi loyqalar tina 
boshladi.
D)  O t  chopsa,  gum burlar 
tog‘ning darasi
7.  Qaysi  gapda  paronim lar 
b ila n   b o g 'liq   u slu b iy   xato  
mavjud?
A) Gul o‘tkazdim bog‘imga
B) Otasi endi qarib kuchdan 
qolgan edi.
C) Hirotda talaygina adiblar, 
m ash sh o q la r, 
ra sso m la r 
chiqibdi.
D) Hayvonot bog‘ida jayron 
ham bor.
8.  B adiiy  uslu b  h aq id ag i 
qaysi hukm noto‘g‘ri?
A)  Turli  tasviriy  va  ta’siriy 
vositalar qo‘llanadi.
B)  S o d d a,  t o ‘liq siz  va 
undalm ali  gaplardan  ko'p ro q  
foydalaniladi.
C) Tildagi hamma vositalar- 
dan erkin foydalaniladi.
D) Sonlar raqam bilan emas, 
so‘z bilan yoziladi.
9.  So‘zlashuv  uslubiga  xos 
so‘zlar qatorini toping.
A)  fa rz a n d ,  s h o d la n d i, 
qabristoh, durust
B) taklif qilish,  soxil,  doira, 
dala
C) metro, tuzuk, yasashmoq, 
attang
290

D) 
istiq lo l,  bezanm oq, 
afsus,moviy
10.  H aybatli  sharsharalar 
so c h a r  k u m u sh   z a r r a la r . 
Gapda qanday ma’no ko‘chishi 
mavjud
A) metonimiya
B) metafora
C) sinekdoxa
D) 
m a’no 
k o ‘chish 
bo‘lmagan
11.  D u ny od a  o ‘zim izdan 
keyin  qoldiradigan  tuyoqimiz 
faqat shul Otabekdir, deb yozdi 
Yusufbek  Hoji.  Ushbu  gapda 
ma’no ko‘chishining qaysi usuli 
qoilangan?
A) metafora
B) metonimiya
C) sinekdoxa
D) vazifadoshlik
12.  X o‘sh,  janobi  oliylari, 
qaysi  s h o i'lik   xalq  sizning 
“h im o y an g iz”  ga  qolm ish 
in tizo r. 
U sh b u  
p a rc h a d a  
q o ‘s h tirn o q   ish la tilish in in g  
sababini izohlang.
A) kinoya usuli qollanilgani 
uchun
B) 
k o ‘c h irilg an  
gap 
qollanilgani uchun
C) badiiy asardan ko‘chirma 
keltirilgani uchun
D) shartli nom qollanilgani 
uchun
13.  Dushmanning tepasidan 
yozib  po‘lat  qulochin,  Kalxat 
bilan  olishgay  osm onda  zo‘r 
lochin.  H am id  O lim jonning
qalamiga mansub ushbu she’riy 
p archada  tazodning  uslubiy 
bo‘yog‘ini  oshirish uchun shoir 
qanday  uslubiy  vositalardan 
foydalangan?
A) epifora
B) epitet
C) metnonimiya
D) metafora
14.   
lar—  qo‘shimchasi
jam lash , 
u m u m lash tirish 
m a’nosini  bildirgan  q ato rn i 
toping.
A)  ...  “o‘rta”  vaho  oldilar, 
shekilli.
B)  Sizga  qarab,  zavqlarim 
toshib ketdi.
C)  0 ‘rtangan  shirinlarning 
fo jia la ri, 
yor 
vaslini 
b iy o b o n la rd an  
izlagan 
m ajnunlarning  sarguzashtlari 
xayolimda jonlanadi.
D)  D o‘konlarda  unlar  va 
yoglar sotilmoqda
15. Hozirgi kunda til oilalari 
soni —
A) 30 dan ortiq
B)  10 dan ortiq
C) 20 dan ortiq
D) 6 ta
16.  D unyoda  olim larning 
taxminiy  hisoblariga  qaragan- 
da, nechta til bor?
A) 3 mingdan ortiq
B) 2 mingdan ortiq
C) mingdan ortiq
D) mingga yaqin
17.  Qaysi  g a p d a ------ni—
qo'shimchasi  uslubiy  noto‘g‘ri 
qoilangan?
291

A)  K arvon  dashtni  kezib 
yurdi.
B) 

o tn i 
m indi-yu, 
o d am larin i  e rg a sh tirib   to g ‘ 
tomon ketdi.
C)  Botirlari  kanal  qazadi. 
Naqshdorlar saroy quradi.
D)  ...  fikrni  ravon  uslubda 
izchil vayon etish, orfografik va 
punktuatsion  jihatdan  savodli 
ifo d alash   hal  qiluvchi  rolni 
o‘ynaydi.
18.  0 ‘zbekiston  Respub- 
likasining  davlat  tili  o‘zbek  tili 
ekanligi  Konstitutsiyamizning 
nechanchi moddasida o‘z aksini 
topgan?
A) 1-moddasida
B) 2-moddasida
C) 3-moddasida
D) 4-moddasida
19.  Ijtimoiy-siyosiy  atama- 
lar qatlami qaysi uslubni shakl- 
lan tiru v c h i  v o sita la r  hisob- 
lanadi?
A)  publitsistik  (ommabop) 
uslub
B) ilmiy uslub
C) rasmiy uslub
D) badiiy uslub
20.  —inversiya—  atam asi 
qaysi  qatorda  to ‘g‘ri  izohlan- 
gan?
A) 
g apda 
s o ‘zlarn in g  
otlashishi
B) gapda so‘zlardan birining 
tushib qolishishi
C)  gapda  kesimning  fe’ldan 
boshqa so‘zlar bilan ifodalanishi
D) 
gapda so‘zlar tartibining 
o‘zgarishi
21. Quyidagi qaysi so‘zlar — 
yakka— so‘zi  bilan  ma’nodosh 
(sinonim) munosavatda bo‘lishi 
mumkin? l.~tanho, 2.~alohida,
3.~yagona, 4.~yolg‘iz, 5.~faqat
A)  1,2,  3,4,  5
B)  1,  5
C) 2,  3, 4
D)  1,3,  4,  5
22.  Qaysi juft  so‘zlar  butun 
va  b o ‘lak   m u n o sa b a tid a g i 
so‘zlardan tashkil topmagan?
A) tog'-tosh
B) vaqt-soat
C) oy-kun
D) qozon-tovoq
23.  Badiiy  uslub  haqidagi 
qaysi hukm noto‘g‘ri?
A)  S odda,  t o ‘liqsiz  va 
undalm ali  gaplardan  ko‘proq 
foydalaniladi.
B)  Turli  tasviriy  va  ta ’siriy 
vositalar  qoilanadi.
C) Sonlar raqam bilan emas, 
so‘z bilan yoziladi
D)  Tildagi  hamma  vosita- 
lardan erkin foydalananiladi.
24.  Qaysi gapda poronimlar 
bilan   b o g ‘liq  uslubiy  xato 
mavjud?
A) Otasi endi qarib kuchdan 
qolgan edi.
B) Gul o‘tkazdim bog‘imgA)
C) Xayvonot bog‘ida jayron 
ham bor.
D ) 
X iro td a  
tala y g in a  
adiblar, mashshoqlar, rassomlar 
chiqibdi.
292

25.  So‘zlashuv  uslubiga  xos 
so‘zlar qatorini toping.
A) taklif qilish,  sohil,  doira, 
dala
B)  fa rz a n d ,  sh o d la n a d i, 
qabriston, durust
C) istiqlol, bezanmoq, afsus, 
moviy
D) metro, tuzuk, yasashmoq, 
attang.
26. 
Q aysi  gapda  so ‘z 
q o ila s h   b ilan   b o g ‘liq  h a to  
mavjud?
A) Quyosh hamal yulduzlar 
burchiga o‘tishi bilan kunlar isiy 
boshlaydi.
B)  S hahrim iz  nufuzi  uch 
milloddan oshdi.
C)  Tushga  qolmay  yukimiz 
ot aravaga ortildi
D)  Ot  chopsa,  gum birlar 
tog‘ning darasi.
27. Berilgan qaysi gapda so‘z 
q o ‘llash  b ilan   b o g ‘liq  x ato 
mavjud?
A)  Q udrat  ko ‘cha  aylanib 
kelib uyga kirsa hech zog‘ yo‘q.
B) Zilola yodsirab, qovog'ini 
solib, teskari burildi
C)  M illiard  yillar  sari  yo‘l 
olgan avlodlarning ibtidosiman
D) Anzirat  xola  o‘z-o‘zidan 
javrab, qorong‘ida ivirsib yurar 
edi.
28.  Qaysi gapda paronimlar 
noto‘g‘ri qo‘llangan?
A) Yoriq joyni yamash uchun 
rosa harakat qildi
B) 
U la rn in g  
h ayoti 
shunchaki bir ro‘zg‘or tebratish 
taxlitda o‘tdi
C) Bir asrga tatigulik yillarni 
bosib o‘tdik
D) 
Q ad r 
bilm as 
qarindoshdan  qadr  qilgan  yod 
yaxshi
29.  Y angi  imlo  qoidasiga 
ko‘ra qo'shib yoziluvchi so‘zlar 
qatorini belgilang.
A)  to‘q  sariq,  tim  qora,  liq 
to‘la
B)  hamma  vaqt,  har  kim, 
hech qachon
C)  ko‘pdan  ko‘p,  ochiqdan 
ochiq, ko‘chama ko‘cha
D)  a sk a r  boshi,  kino 
rejissyor, jigar rang
3 0 .
  Qaysi  tasviriy  ifodalar 
muqobili noto‘g‘ri berilgan?
A)  m o‘yqalam   u sta si  - 
rassom
B) kumush tola - paxta
C)  barcha  tasviriy  ifodalar 
muqobili to‘g‘ri berilgan
D) so‘z san’atkori -  yozuvchi
3 1 .
  Qaysi  qatordagi  gapda 
p a ro n im la rn i  q o ’llash  bilan 
bog’liq xato mavjud emas?
A) 
M ash h u r 
b o g ’bon 
Darvesh  hoji  shaftoli,  olxo’ri 
ko’chatlarini o’tkazdi.
B)  Olisdagi  qarindoshdan 
yaqindagi yot yaxshi.
C)  Davraga  dutor,  tambur, 
g ’ijjak ,  nay,  d o ira   k o ’ta rib  
mashshoqlar kirib keldi.
D)  Salim ning  gapi  unga 
borgan sari nasha qilar edi.
293

MUNDARIJA
K ir is h .....................................................   3
F o n etik a   ...............................................4
B o ‘g ‘i n .................................................... 6
U r g ‘u  .....................................................   7
O r fo e p iy a ..............................................8
G rafika  .................................................   9
0 ‘zbek  y o zu v i  t a r ix i ...................... ?
O r f o g r a fiy a .......................................  10
L ek sik o lo g iy a   ..................................  15
F r a z e o lo g iy a ....................................   23
0 ‘zbek  tilin in g  lu g'at  t a r k ib i..  25
S o ‘z  tarkibi  (m orfem ika  .............   26
S o ‘z  y a s a lis h i...................................   30
M o r fo lo g iy a   ....................................   38
Ot  s o ‘z  tu r k u m i..............................  39
Ism larning  m u n o sa b a t
s h a k lla r i..............................................  44
Sifat  s o ‘z  t u r k u m i.....................  48
S o n ........................................................   51
O lm osh   ...............................................  54
F e ' l ........................................................  57
R a v is h .................................................   67
E ga  va  uning  ifo d a la n ish i.......... 88
H o i .......................................................   88
T o i d i r u v c h i.....................................   91
A n iq lo v c h i........................................  91
G a p   b o ‘laklarinin g  t a r t ib i.........  93
E gali va  e gasiz g a p la r ...................   93
T o ‘liq  v a   to iiq s iz   g a p l a r .........  95
G a p n in g   uyu sh iq  b o l a k l a r i .....   96
A jratilgan  b o ia k li  g a p la r .........  98
G a p   b o la k la r i  bilan  aloq a g a
kirish m ayd igan   b o i a k l a r .......... 99
U n d a lm a ............................................  99
K ir itm a la r ........................................100
S od d a  va  q o ‘shm a  g a p la r .........101
B o g la n g a n   q o ‘shm a  gap   haq ida
m a ’lu m ot  ......................................... 102
E rgashgan  q o ‘sh m a  g a p l a r ..... 104
B o sh   va  ergash  g a p ......................104
K o'ch irm a  v a   o ‘zlashtirm a
g a p la r .................................................114
N u tq   uslu blari  haq ida 
m a ’lu m ot  ......................................... 116
Y o rd a m ch i  s o ‘z l a r .....................
69
In sh o  nazariyasi  haq ida
A lo h id a   guruh  s o ‘z la r i............
74
m a ’lu m ot  .................................... ....1 1 9
S i n t a k s i s ..........................................
75
T inish  belgilarini  q o lla s h
G a p ....................................................
8?
q o i d a la r i.....................................
P 0
K esim   va   un in g  ifo d a la n is h i...
85
T e s t la r ..........................................
133
B o g l a m a .........................................
86
294

QAYDLAR UCHUN
295

I.Azimov,  M.Saparniyazova

Download 24 Kb.


Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   30




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling