No`kis 1-Lektsiya. Etika pani predmeti ham jamiyet turmisindagi ahmiyeti

3-Lektsiya. Estetikanin` predmeti maqseti ham waziypalari. Estetikaliq sana estetikaliq iskerlik.

Joba ;
1. Estetikanin` predmeti .

2. Estetikanin` basqa sotsiyal gumanitar panler menen baylanisi.
3. Estetikaliq sana estetikaliq iskerlik tusinigi.
Tayanish tusinikleri ;Estetika estetika nafasat gozalliq,iskustva,gozzaliq filosofiyasi,iskustva filisofiyasi,ham nafasat tarbiyasi.Estetik qatnas estetikaliq sezim estetikaliq iskerlik ,estetikaliq did,estetikaliq baha ,estetikaliq ediyal.

Paydalangan adebiyatlar;

1. 
   Karimov I.A. Asarlar tuplami 1-18 jildlar. T;Uzbekiston 1996-2010 .
   
2. 
   Karimov I.A Yuksak manaviyat engilmas kush. T: Manaviyat 2008/
   
3. 
   Karimov I.A .Adabiyotka etibor –manabiyatka ,kelejakka etibor. T:Uzbekiston 2009.
   
4. 
   Abdulla Sher ,Bahodir Husanov.Estetika. 2-nashr.Uslubiy qollanba.-T:Uzbekiston faylasuflari milliy jamiyat , 2010 .
   
5. 
   Muhammadjonova L.A. Jadid mutafakirlarinig axloxiy –estetik qarashlari.Uslubiy qullanma t: Uz MU 2007.
   

1. I.Kant .” Nofosat –bul ruwxiy jaqsiliqtin` belgisi.”
Nofosat ham gozzaliq dunyasi har qiyli ran` baran .Insannin` nofasat alemin anlawga umtiliwi atirap ortaliqti anlawga hareket etiwi menen baylanisli .Nofasat alemin jaratiw menen bir qatarda oni seziw qabil etiw ozlestiriw ,yagniy nofasat alemin analiz etiw zarurliginen payda boladi.Shigista etika (axloq shunoslik ) “ilimiy odob ,ilimiy badiya ,ilimiy husniya “ dep juritilgen.
Aristotel den baslao Iman Gazeliyge shekem Alisher Nawayidan basla, Aleksandir Bawimgardiy ga shekem,Didro dan baslap nemets filosofi gegelge shekem etika ham etika panleri filosofiya panleri uziliksiz bolimi bolgan ideyalogiyaliq ham teoriyaliq pianler dep qaragan.Tiykarinan estetikani ilimiy aylanisqa tusirgen nemets filosofi A. Bawingardiy bolip esaplanadi .Estetika sozi ayemgi grek sozinen alingan estetika gozzaliq haqqindag`i pan degendi anlatadi.
Tilimizde “gozzal ,shirayli degen sozler bar.Shirayli narse ko`z benen korinedi.Gozzalliqta til ham til menen suwretlenedi,sana menen qabil etiledi.Gozzal juz adamlar di qayirli qiladi,ashiq kewilli mirza etedi,bayliqti kobeytip ,joqari lawazimga erisiwine jardem berip ,isenimdi artiradi.”Kelbeti kelispegennenken`es sorama diydi xalqimiz.Shininda da ta`n gozzalligi ,ishqi gozzalliqtin` qorgani ,yagniy jasawinin` deregi,martebesinin` tiyegi.Sonin` ushinda “suliwdi adam jani qiymaydi eken ,Eriksiz eske tusip qiynaydi eken” dep shayirlar zinqar ayleydi.
Solay etip ,turmista gozzalliq haqqinda aytilganda,kobirek adamnin` sirtqi kelbeti ,shirayli qilwasi haqqinda so`z etiledi.Onda dene suliwlig`inin` olshemi har xaliqta har turli yusinikte bolip ,ulken ayirmashiliqlarda korinedi.Misali ,qaraqalpaqlarda suliwliq qara koz ,qara shash,uzin moyin ,qiyilgan qas ,qipsha bel,uzin boyli,ken` qushaqli dep sipatlanadi.Al Alpamis dastaninda Gulparshinin` suliwlig`I bilayinsha ;”Ko`ringennin aqilin alg`an ,qarshig`aday qiyallang`an ,eki beti gu`l –gu`l jangan ,appaq ,yubka dodaq,shashpawlari shashaqli ,shashagi tolga`n monshaqli ,uzin boyli,ken` qushaqli,on eki mukam,qiriq-qiliqli,omirawinda moyni gez,on to`rt jasar ,munaqqat penen soz qatqan,qayrila berip haz ketken,har nazin`nin` ozinde qis toqsandi jaz etken,qamshi yanli barmag`I gumis yanli tirnagi ,ustaga barsan` sandal bar ,sandaldi korde shashin ko`r ,molla f`a barsan` qa`lem bar,qalemdi korde qasin kor,shershimge barsan` hinji bar,hijini ko`rde tisin kor ,qar ustinde qan tamar,qadi kprde etin ko`r,qandi ko`rde betin kor ,qumnan qashqan posiqtay ,har emshegi torsiqtay” dep suwretlengen.Shininda da dunyadag`I suliwliq tusiniklerine koz jibersek ,onin` har elde har turli ekenin ko`remiz .Misali Ispaniyada belgili jaziwshi Merimenin` korsetiwinshe ,ispanlar suliw boliw ushin minaday belgiler zarur diydi:

1. 
   Ush qara- ko`z ,qas ,kirpik,
   
2. 
   Ush aq-teri,tis, qol
   
3. 
   Ush qizil –erin ,bet , tirnaq,
   
4. 
   Ush uzin denesi, shashi ,qoli,
   
5. 
   Ush ken` -gewde ,manlay , eki qastin` arasi .”Kirpik ,manlay,eki qastin` arasi ,kerilgen tortbarmaq Biybisanemnin`” (A Dabilov) degen sozge ta`qa`bbil.
   
6. 
   Ush kishkantay tis ,qulaq ntirnaq
   
7. 
   Ush jin`ishke sawsaq ,iyiq taban.
   

Estetika filosofiyaliq pa`n filosofiya oy oristin gul shani manawiyattin` bag`i.Filosofiya pani haqiyqatliqti uyretiwshi pan dunyaga koz qarasti qaliplestiriwshi ,ham alemdi biliw ilimi. Filosofiyaliq panler etika hujdanliqti hadal boliwga uyretse .Estetika bolsa gozzaliq haqqindfa bilim beriwshi pa`n .B.M.SH 48 –sesiyasida joqari jahan minberinen turip putkil dunya xaliqlarina qarata prezidentimiz I.Karimov “ Manawiy ilimiy ham estetikaliq qadiryatlar xalqimizdin` turmisinda ,dasturinde madeniyatinda ayriqsha orin alganlig`i hesh kimge sir emes” dep atap korsetiledi.Bunnan korinip turipti Ozbekistan gozzalliqqa bay rawajlaniwshi mamleket. Batis mamleketleri estetikler Tomos Monro ha`m Eten Surnolar pikirinshe “etikasi,estetikasi joq mamleket artta qalg`an mamleket ,etikasi ham estetikasi joq millet diywana millet.Ayrim alimlar estetika tek gozzalliqti uyrenetugin pan dese basqa bir gruppa alimlar estetikani korkem oner teoriyasi dep qaraydi.Misali B.G. Belinskiy estetikani ,turmisqa ko`rkem -o`nerge qatnas dep biledi.Estetikani pa`n sipatinda waqiyaliqti gozzaliq tiykarinda ham qosh reyislik tuygilarin ham korkem- oner din uloiwma nizamin uyrenedi.Turmistagi gozzaliq qoshriyislikti turlishe tusinemiz .Bizin` koz qaraslarimiz ,koz aldiga keltiriwler imiz bahalarimiz salistirmali bolip ,olardi bahalaw estetikanin` waziypasi.

Estetika paninin` tiykargi tusinigi gozzalliq shirayliq,kelbetlilik manisine iye.Danishpanlar sirtqi ham ishki gozzalliqtin` munasibetlerine ayriqsha ahmiyet bergen .Sonday –aq ,adamnin` sirtqi qatnasi menen birge onin` gozzal a`lemi minez –qulqinin` miynet suygishligi ,jaqsiliqqa umtiliwi ham tarepleri gozzalliqtin` qasiyetleri menen muwapiq uygin bolsa ,olar erkin gozzalliqtin` sipatin oyladi.
-Estetika –bul manawiyat dunyasi,iskustva korkem doretiwshilik protsesleri nizamshiliqlarin sezgi -tuygi ,seziw ,idraq qiliw,bahalaw arqali uyrenetugin ham uyretetugin pan.
-Estetika pani adamzat tarepinen bunyat etilgen gozzal manawiy bayliqlardi o`zlestiriw nizamliqlarin uyrenedi..
-Estetikaliq sezgi-tuyg`i -insandi qorshap turgan a`tiraptag`i ruwqiy tuygi payda etiwshi gozzalliq ham kelbetsizlikti ,ulliliqti ham pa`skeshlikti ,tragediyaliq ham komediyaliqti bahalaw qabileti..
-Estetikaliq talap- jaqsiliqqa ,gozzalliqqa umtiliw bolip esaplanadi.Bul talap miynet ko`rkem-o`ner,etikaliq qatnasiqlardag`i gozzalliqti talap etedi.Insannin` uliwma xizmeti bolmisqa estetik qatnas arqali payda boladi.


Estetikanin` temasi menen tikkeley baylanisli bolgan qatnaslar.



Barliqti estetik o`zlestiriw.

Estetik biliw.

Estetik xizmet.

Estetik oy.

Estetik o`zlestiriw.

Siyaqli o`z –ara jaqin, ma`niles bir qatar tu`sinikler bar.Olar arasindag`i barliqti estetik ozlestiriw tu`sinigi qalg`an estetik qatnasin ,estetik biliw ,estetik oy, estetik xizmet tu`siniklerin qamtip aladi.

Usig`an baylanisli estetika pani insaniyat ta`repinen barliqti estetik o`zlestiriw nizamliqlarin u`yrenedi,desek tuwri boladi.Barliqti estetik o`zlestiriw ko`rkemliktin` tiykarg`i mazmunin payda etetdi,yag`niy estetika pani korkem o`nerdin` usili tiykari bolip xizmet etedi.

Estetikanin` temasi tek gozzalliq bolip qalmastan .Ol tiykarinan .

Ulliliq.

Tragediyaliq.

Paskeshilik.

Uyg`inliq.

Ken` peyillik.

Usinday kategoriyalardi u`yrenetug`in pa`n .Sonday-aq bul Orinda,soni umitpaw kerek ,usi tusiniklerdin` ha`r birinde gozzalliq ,bar ta`repinen,element sipatinda qatnassa,ekinshi ta`repten ,olardin` o`zi gozzalliqqa ko`rinedi element waziypasin o`teydi.

Gozzalliq ko`rgenimizdey ,nafasattin` bas jetekshi qasiyeti esaplanadi.Usig`an baylanisli ol estetikanin` belgili tu`siniklerinen biri sipatinda izertlenedi.Sonday –aq gozzalliqtin` qatnasisiz joqaridagi qa`siyetlerinin` birewide estetik tabiyatina iye .Misali ulliliqti alayiq ol tiykarinan o`lshemge, mug`darg`a tiykarlanadi.Buxaradag`i “Arislanxon” minarasi ,yaki “Minori Kolon”, “Mikoran Kalon “ ulilig`i menen adamdi tasir etedi. Ogan tiyisli ekenin qalbimizdi qandayda zawiq ,nafosat qamrap aladi.Lekin tap usinday balentiliktegi ximiyaliq karqana labaratoriyasinan zawiqlanbaysiz .Yaki bolmasa tawga tigilseniz , estetik zawiqqa toyasan`.Tap sonday balentiliktegi qala shetindegi oyli shiqqan musir tawina qarap zawiqlanbaysiz.Sebebi Arislan minarasi arxetekturakiq korkem shigarmasi sipatinda gozzalliqtin` nizamlari tiykarinda bunyad etilgen ;taw bolsa tabiyat ulli gozzalliq .Zavod morilarinda ,musir “tawinda olshem mugdar bar,lekin bir narsege gozzalliq jetispeydi..Minara menen tawdagi olshemli –bul gozzalliqtin` tragediyaliq qasiyetinde ,gozzalliqtin` qatnasin koriw munkin.Misali A. Talostoydin` “Uris ham tinishliq” Awistritsada bolip otken rus maydaninda bolip jatirgoy Kniyaz Andrey Bolkonskoydi esleyik ‘bir qolinda uslap kop-kombek shopte tiniq aspanga qarap jatqan onin basina kelip Napalyon oni olgen dep oylap- bul korinisti zawiqlanip “mine bul gozzal olim!:Bunda shigarma qaharmaninin` olimi tragediyaliq,olimnin` qaharmanliqqa aylaniwi ulliliq bul jerde tragadiya menen ulliliq ortasinda Estetika ,etika ,psixologiya,sotsiyalogiya ,din taniw ,pedagogika baylanisliliq nazerde tutiladi.Bunda tiykarinan gozzal korinis,qaygiliq ulliliq payda bolgan.

2. Demek estetikanin` izertlew obekti-gozzalliq Biraq iskusta oz nawbetinde gozzalliq siyaqli ken kolemli izertlew obekti esaplanadi.

menen panleri menen baylanisadi.Estetiknin` etika menen baylanisin alip qarayiq Aantik dawir filosoflari sakratPlaton ,Parabiy fetikani ishki gozzalliq ,estetikani, sirtqi gozzalliq dep qaragan.Bunnan tisqari ,korip otkenimizdey,sanat estetikanin` tiykargi tadqiqat obektlerinen esaplanadi.Har bir sanat asarinda bolsa adep ikramnin` mashqalalari koteriledi ham ijadkar en ulli adep-ikram darejesine korkem –oner arqali inikos etiledi.Bul inikos beqastan ijabiy qaharmanlar qiyapasinda amelge asiwga ,waqiya-hadiyselerge muwallif usi koz qarastan qaraganda koriniwi mumkin.Yag`niy birden –bir korkem-oner shigarmalarinda ijabiy qaharmanlari uliwma bolmaydi,biraq ondagi waqiya –hadiyselerge ijatkar oz zamanlasi erisken adep-ikramlilq jetiskenliklerinen turip baha beredi.Sol sebepli adep –ikramsizliq korkem-oner boliwi uliwma mumkin emes.Demek ,estetika uyrenilip atirgan har bir korkem –oner shigarmalari malim mugdarda adep ikramliliq usi koz qarastan da koriwge boladi.Biraq bunday jaqinliq joqarida aytqanimizday jibermewshilikti anlatpaydi.Bul eki pannin` izertlew obekti ortasindagi pariqti birinshi bolip Aristotel teoriyaliq jaqtan sipatlap bergen edi.Jaqsiliq tek harekette,gozzalliq bolsa hareketsiz boladi degen pikirdi bildiredi.Haqiyqatindada adep tek insannin` qatti hareketi arqali juzege keledi.Adam hareketsiz eken onin jaqsi jamanin bilemiz sonday-aq qatti hareket bolganda biz oni jaqsiliq, jamanliq ,jawizliq hareketinde sipatinda bahalaymiz .Gozzalliq ozin hareketsiz payda ete beredi.Misali Xiywadagi kelte minar di alip qarawga boladi .Ol hesh qashan hareket qilmaydi.Lekin ol gozzaliq sipatinda bar.Hareketsizliginen onin gozzaligina hesh nerse tasir etpeydi..Estetikada gozzal adam tusinigi joq .Yamasa gozzal jigit yaki gozzal qiz degen tusinikler bar.
Psixologiya menen baylanisin alip qaraymiz.Insannin ruwqiy turmisin uyrener eken psixologiya liq sezgiler maselesine ulken orin beredi.Gozzalliqti korkem shigarmaliqti jaratiw sawlelendiriw belgili sezgiler menen baylanisli.Misali apiwayi adamda ayriqsha bir sezgi tasirshenligi oyatpaydi.Sebebi bul tastan jasalgan adam edi.Biraq skulukturashi qol urgannan son` onnan turmis diyeni insaniy sezgiler ura baslaydi.Bunda tasqa adam qiyapasi berilmegende balkim usi qiyapag`a bir maydanliq insaniy tuygilarinin` jamlengenligi.Misali oyaniw dawirinin` Leonardo da Vinshi “Jakonda” degen partiretin alip qarasaq boladi.:Jakonda” marepetler din qalin perdesi ishinde kimilip qaldi.Suwretin koriw umitinde asiqqan tamashabinler oni kormesten ,sonday atirapinan otip ketedi.(tek bir 1990 jildin` ozinde 14 millon kisi ) oq otpes aynalar ham onda bayan etken. Aqiri korinbes kisiler oqimi diniy maresimler hamde qadimiy sajdeler sari intilganlardi koz aldimizda korinedi.Kamal jetken asar tagdirine misal bola aladi sol saqna.Iqtimal Luvrnin` suwreti saqlanip atirgan (parijdegi alem sumil sanat muzeyi)Kvadrat zali ,tanqalarli sadalari toliq ane sol qasir ,tasbiriy sanat durdanalari makan tapqan sol jer sonday koringen his –ixtiraslari oz ishine siydira alarmeken ?Qaran albette “Jakonda “ g`a bir qaran` ! Siz sonda Tselsiy boyinsha
darejede saqlanip atirg`an,jilda bir marte eskort guzetiwinde tibbiyat korigine alip bariliwin koresiz.Endi ol siyinatug`in buyim ,rentas birine emes ,tek onin` belgisi bolgan,kulimsiregen timsalga aylangan.Albette buni jaratqan sinor ,ati gurur iftiqarg`a toliq Leonardo da Vinshi ham itirap beredi.
Sonday –aq ,estetikanin` Sotsiyalogiya menen baylanisliligi bugingi kiunde juda ham ahmiyetli.Belgili bolganinday ,har bir sanat korinisi ahmiyetli turde insan shaxsina itibar qilgan halda,jamiyetti ijtimayiy munasebetler dizimi sipatinda Korkenlik jaqtan belgili boladi..Hatte insan ham jamiyet tikkeley sawlelenbegen korinis janirdagi shigarmada sotsiyalliq jamoyet agzasi avtor koz qaraslarinin` tikeley korinisinde ozin korsetedi .Sonday aq shigarma avtori hesh qashan ozi tan bolgan jamiyette shette tamashagoy bolip turalmaydi.Shigarmalar sotsiyalkogiyaliq izertlewler ushin ozine tan matryal bolip xizmet etedi.Sotsiyalogiya jamiyet penen korkem onerdin oz ara baylanisliqlarin korkem onerdin sotsiyalliq waziypalarin uyrenedi.
Estetikanin dintaniw menen baylanisi ayriqsha ahmiyetke iye.Sebebi din ham iskusstva hamme waqit bir birin toltirip keledi .Bunin jahan dinlerinde korkem oner turleri bar,misali budda da skultura nasiraniyler ushin suwretlew oneri.Musilmanlar ushin korkem adebiyat.Sonday-aq,uliwma jahan dinlerinde shirkewlerde siyinatugin orinlarda auwretlew oneri menen baylanisli bolgan hammemiske malim. Asirler dawaminda usi baylanislar natiyjesinde ,korkem shigarmanin` ozine tan korinisi –diniy korkem shigarma payda boldi.”Abu Muslim Jannamasi “, Shohizinda arxitekturaliq ,Kyoln ,Jomesi Rembrant tin` “muqaddes shanaraq” shigarmasi ,”adasqan balanin` qaytip keliwi “bul kartina tamashagoylerde adamga muhabbat ,adamga onin` okinishine ham duzeliwine iseniw siyaqli jaqsi sezimler payda boladi. Hindistan ,Xitay aymagindagi Butxa ibadatxanasi diniy korkem shigarmalar bolip esaplanadi.Bularda diniy idiyalar korkemlik jaqtan swlelengen .
Estetika Pedagogika menen baylanisadi sebebi pedagogika belgili manste gozzalliq tarbiyasi menen shugillanadi. Tarbiya –ayriqsha ,avtonom bolimlerge bolingen halda,turli jas ham tarawlar ushin arnawli belgilengen tarbiya tiykarinda shegaralar alip bariladi.Miasli mektepke shekemgi tarbiya ,oqiwshilar tarbiyasi ,sportshilar tarbiyasi ham t.b .Pedagogika mine usi tarawlar jasi boyonsha ailip barilgan estetikaliq tarbiya mashqalalarin uyrenedi.Uris Estetikgi M .Kagan aytqaninday ,pedagogika tarbiya barisinda taktikaliq tabiyatqa iye bolsa estetika onin` stradegiyasi.
Sonday –aq semiotika –belgiler sestemasi menen baylanisli .Sebebi korkem shigarma belgiler arqali payda boladi.Misali haripler ,notalar t.b payda boladi.Biliw ham bahalaw iskerlik natiyjelerin yagniy sematik ham pragmatik xabardi ozinde jamlew korkem shigarma usi xabardi jetkizip beriwde bagdarlangan.
3. Prezidentimiz Islam Karimov aytqaninday sanani aqil oydin` ozgertpesten turip biz gozlegen maqsetlerge joqari maqset “azat ham abat jamiyetti payda etip bolmaydi” usi koz qarastan alip qaraganda estetikaliq sana ,estetikaliq xizmet oza ara baylanisli bolip ,estetikaliq xizmet ,estetikaliq sana tiykarinda payda boladi.Egerde belgili talap – iqtiyajlar bolmasa insannin` iskerliginde belgili forma juzege kelmeydi.Estetikaliq talap iqtiyajlar insannin` iskerlike bagdarlaydi.Iskerlik bolsa jana talap iqtiyajalardi keltirip shigaradi.Estetikaliq iskerlik materiyaliq islep shigariwdin barliq tarawlarin ozine qamtip aladi.Estetikaliq iskerlik korkem onerde sap halda korinedi.Sebebi miynet ham korkem gozzalliq nizamlarina itibar etken halda jaratiladi.
Alimlardin` potintsialli ,doretiwshilik miynetleri natiyjeleri olardin estetikaliq madeniyatinin darejesinde tikkeley baylanisli boladi. Estetikaliq sezgi tuygi menen birgelikte keshetugin protses ham parasat.Bul haqiyqati tikeley ozinde jamlestiredi.Aqil parasatsiz doretiwshilik iskerliktin boliw mumkin emes.Ilimiy doretiwshiliktin estetik mazmuni quwanish ,shadlaniw sezgisin qanatlandiriw da gana emes yamasa ilimiy izleniwler natiyjelerin ham olarga erisiw usillarinda sawlelendiredi.
Insannin` harqanday formasinda insan harqanday iskerliginde estetikaliq derek bolip oz iskerligi dawaminda materiya menen birge ruwqiyliqqa shadlaniw ,suysiniw,arziw arman menen ruwxiylita yagniy shadliq suysiniw erk azatliq tuygilarina suyenip jasaydi.
Estetikaliq sana birneshe turlerge bolinedi.
1 . Estetikaliq sezgi tuygi ,
2. Estetikaliq qalew .
3 .Estetikaliq baha .
4 .Estetikaliq ediyal .
5. Estetikaliq teoriya .
Insanin` dunyasin estetikaliq ozgeriwin bir birine baylanisli bolgan
1 Obektiv waqiyadagi estetika .
2. Subektiv estetika
3 Korkem subektiv estetikanin` ozine tanligi .
Estetikaliq tuygi insannin` waqiyadagi oz iskerligine qarim qatnasigi bolip tabiladi .Bul tuygi bizdi qorshao turgan atirapti waqiyani estetikaliq jaqtan seziw qabileti onin` gozzalliginin` uyginliginin` sezimi.
Estetikaliq tuyg` sotsiyalliq ham tabiyat qubilislarinin` nizamina insan gozzalligina ,insan miyneti ,sotsiyalliq iskerlik iskustva gozzalligina zawiq aliwinda payda boladi.Estetikaliq sezgi tuygi haqqinda Belinskiy bilay degen edi:”balalarda estetikaliq tuygini tarbiyalap ,bul barliq gozzalliq ham joqari adanm gershiliktin` deregi “degen edi.Omar Hayyom estetik tuygi haqqinda sonday diydi ;tiykargi tuygilar besew esitiw ,koriw ,dam biliw ,iyis biliw ,seziw ham bul denedegi janga uqsagan barliq bes tuyginin` orni basqa.Kaykawistin` “Qawisnama “shigarmasinda “bilgil hamme narseden soz oneri jaqsi,basqa janiwarlardan adam sanasi menen ayriqsha,bul ayriqshaliq adam denesinde bar;besew adam denesi sirtinda payda boladi.Ham qalgan besewi ishinde.1-bir narseni yadinda saqlaw 2- hamme waqit este saqlamaq 3-qiyal etiw 4-ajirata biliw .5-soz .Besewi adam denesi sezgisi menen baylanisli. 1- esitiw ,2-koriw ,3-dam biliw ,4-iyis biliw ,5 –seziw.Kayawistin “Qawisnama “shigarmasinda sezgi,tuygi agzalarinijn` ahmiyeti haqqinda “har qashanda sezgirlik ishten shigip ,estetik koriw mazani biliw Qatti jumsaqti biliw lazzetten ayiorilmaw bunday jasawdin ozinde shar bola almaysan basqalardida shart ete almaysan basqalardin moynina juk bolasan .Buytip jasagannan olim jaqsiraq”.Abu Rayxan Beruniy tuygi agzalari haqqinda bilay diydi “koz koriwge kelse qarim qatnasta hikimet izlerin izlep ,onnanjuwmaq shigariw ham jaratilgan narsenin jaratiwshisi haqqinda pikirge keledi.”.Esitiwge kelsek qulaq tan`ir so`zi “islem isle”,”islemegen”degen sozlerin esitiw ushin .Son qulaq bugan qulaq qatti boysinip Qudayga jaqinlasiwga,shinliq erkinlikke jetisiw ushin jaratilgan.Bul narse danalardanda jasirinemes” .
Sinaw ushin sorawlar ;

1. 
   Estetik pan sipatinda qashannan baslap uyrenile basladi?
   
2. 
   Estetikanin` qanday kategoriyalari bar?
   
3. 
   Estetikanin` metodlari,funktsiyalari.
   
4. 
   Estetik estetikjti aniqlap berin` .
   
5. 
   Estetik ediyal degen ne?
   
6. 
   Estetikaliq baha degen ne?