«Noshir» 2019 iqtisodiy va ijtimoiy geografiya

IQTISODIY VA IJTIMOIY GEOGRAFIYA 

449 

IES – issiqlik elektr stansiyasi bo‘lib, qattiq, suyuq va gaz holatidagi

yoqilg‘ilarning issiqlik energiyasini elektr - energiyaga aylantiradigan qurilmalar 
majmuidir.
Asosiy energetik agregatlar qatoriga suv yuradigan quvurlar batareyasidan 

iborat qozon tizimi, bug‘ dvigatellari va turbogeneratorlar kiradi. Qozon tizimiga

yuborilgan suv yuqori bosimli bug‘ga aylantirilib, turbina parraklariga beriladi. 
Natijada, turbina bilan mexanik bog‘langan generator tegishli tezlikda aylantirilib,
mexanik energiya, elektromagnit induksiya qonuniga binoan, generatorda elektr-
energiyaga aylanadi.
Yuqorida keltirilganidek, suv resurslarining ham ahamiyati ko‘p funksiyali. 

Sanoatda suv, xususan, gidro va issiqlik elektr stansiyalari, qora va rangli

metallurgiya, 
selluloza-qog‘oz,
gidroliz, sintetik tola ishlab chiqarish, 
to‘qimachilikda ko‘p sarflanadi (ayrim ma‘lumotlarga ko‘ra, sanoat butun xalq
xo‘jaligida sarflanadigan suvning 40 foizini iste‘mol qiladi). Masalan, 1,2 mln kVt 
quvvatga ega bo‘lgan issiqlik elektr stansiyasi uchun esa 1,2 mlrd m
3
suv 

sarflanadi. Demak, bu va shunga o‘xshash sanoat korxonalar ko‘p miqdorda suvni

―iste‘mol‖ qiladi. 
Shulardan kelib chiqqan holda, o‘rta hisobda, IES quvvati va unga 

sarflanishi mumkin bo‘lgan suv miqdorini o‘rganish mumkin. Albatta, yuqoridagi

kabi suvdan foydalanish hajmi hamma IESlarda bir xil emas. Lekin bu o‘rtacha 
olingan ko‘rsatkich. Unga bog‘liq holda, ayrim tahlillar ko‘p hollarda aniq
ko‘rsatkichga yaqin miqdorni ifodalaydi. 

№

_

133. 

Agar o‘rtacha holatda 1,2 mln kVt quvvatga ega bo‘lgan issiqlik 

elektr stansiyasi uchun esa 1,2 mlrd m

3

suv sarflansa, 3,2 mln kVt quvvatga ega 

Tolimarjon IESida foydalanishi mumkin bo‘lgan suv miqdorini toping.


Yechish.
Bunda, mos ravishda, proporsiya usulidan foydalaniladi: 

1,2 mln kVt ------------------- 1,2 mlrd m

3
yoki 1,2 km

3

---

---