Nuraliyeva Xafiza Otayevna, Qodirova Dildora Ergashevna, Fayzullayeva Zamira Raxmatovna

11.5. Farmatsevtik maqsadda qo„llaniladigan suvga qo„yiladigan 
gigiyenik talablar 
Suvning tayyorlanishi. Sanoatning elektron, kimyo, farmatsevtika va boshqa 
sohalarida ko‗pgina texnologik jarayonlarda yuqori darajada toza hisoblangan 
suvdan foydalaniladi. Suvning o‗ta toza bo‗lishi va uni olishning maxsus 
texnologiyasi dori vositalarini ishlab chiqarishda (in‘eksiya uchun suv va 
tozalangan suv) zarurdir. Tozalangan suvdan turli maqsadlarda foydalanilsada, 
ammo uni olishning usullari bir xil tartibga asoslanadi. Bunda farmatsevtik 
maqsadlarda ishlatiladigan toza suvni olish tartibi namuna qilib belgilangan.
Farmatsevtik maqsadlarda ishlatiladigan suv. Farmatsevtik maqsadlarda 
ishlatiladigan suv dori vositalarining xavfsizligini ta‘minlaydigan muhim 
elementlarga kiradi. Uning sifati Davlat Farmakopiyasiga kiritilgan Farmakopiy 
modda (FS) bilan qat‘iy belgilangan. FS 42-2619-97 ― Tozalangan suv‖ va FS 42-
2619-97 ― In‘eksiya uchun suv‖.
Tozalangan suvdan quyidagilarda foydalaniladi: in‘eksiya uchun 
ishlatilmaydigan dorivor vositalarni tayyorlashda; bug‗ hosil qilishda; sanitar 
ishlovda; idishlarni yuvishda; laboratoriya amaliyotida va hokazolarda. In‘eksiya 
uchun suv tayyorlashda tozalangan suv asos suv hisoblanadi. FS 42-2619-97 ga 

---

207 
binoan tozalangan suvni distillyasiya yo‗li bilan, ion almashinishi yo‗li bilan, qayta 
so‗rilish yoki shu usullarning kombinatsiyasi yo‗li bilan va boshqa usullar bilan 
olinadi. Tozalangan suv ion, organik, kimyoviy va mikrobiologik jihatdan toza 
bo‗lishi zarur.
In‘eksiya uchun suvdan steril dorivor vositalarni tayyorlashda va ular 
joylanadigan idishlar (upakovka) larni yuvishda (yuqori darajada chayishni istisno 
qilgan holda) foydalaniladi. Farmatsevtik maqsadlarda foydalaniladigan suv tabiiy 
ichimlik suvidan olinar ekan, uni albatta har xil aralashma va cho‗kindilardan 
tozalash kerak. Tabiiy suv tarkibida har xil aralashmalar bo‗lishi mumkin: mexanik 
zarralar(erimaydigan 
organik 
va 
noorganik 
aralashmalar), 
eriydigan 
moddalar(noorganik tuzlar, kalsiy, magniy, natriy, xlor ionlari, oltingugurt, ko‗mir 
kislotalari va boshqalar); kimyoviy faol bo‗lmagan eriydigan gazlar (kislorod, 
azot); kimyoviy faol bo‗lgan eriydigan gazlar (uglerod dioksidi, ammiak); 
mikroorganizmlar (jumladan, ko‗z ilg‗aydiganlar, mog‗or zamburug‗lari, suv 
o‗tlari 
va 
sistalar 
va 
h); 
bakteriyali 
endotoksinlar 
(grammanfiy 
mikroorganizmlarning hujayra devorlaridagi lipopolisaxaridlar); organik moddalar 
(tabiiy organik moddalar – gumin kislota va b. hamda ifloslantiruvchi organik 
moddalar – sanoat chiqindilari, o‗g‗itlar, pestitsitlar va b. ); kolloidlar; qolgan 
dezinfiksiyalovchi moddalar (xlor, xlor kislotasi, gipoxlorit – ion, xloraminlar va b. 
). Asos suv ―Ichimlik suvi‖
O‗zR SSV gining 951-2011 Davlat Standart «Ichimlik 
suvi sifatiga bo‗lgan gigienik talablar va uning nazorati» qoidalariga 
muvofiq 
ichimlik suvi talablariga javob berishi shart. Asos suvning sifati, uning kimyoviy 
tarkibi, undagi mavjud aralashmalardan qat‘iy nazar texnologik sxema bo‗yicha 
suvni tozalangan holda olishda filtratsiya, yumshatish, ion almashish, qayta 
so‗riltirish va h. kabi bir necha bosqichlardan iborat suvni dastlabki tayyorlash 
jarayoni katta ahamiyatga ega.