Olimpiada ishtirokchilari uchun o‘quv qo‘llanma Obidalar uz

olimpiada ishtirokchilari uchun o‘quv qo‘llanma
  
Obidalar.uz
 
111 
qizi, Abulfayz Allomiy – Akbarshoh davrida ijod qilgan tarixchi olim, Nur Jahon 
Begim – Jahongirning xotini, davlat ishlarida faol ishtirok etgan. 
Boburiylar davlati dastlab g‗arbda Eron Safaviylari davlati bilan diplomatik 
aloqalarini o‗rnatgan. Har ikki davlatning asoschisi bo‗lgan Bobur va Ismoil Safaviy 
o‗rtasidagi munosabatlar 1508-yilda o‗rnatilgan edi. Keyinchalik Bobur 1511-yil 
Samarqand taxtini egallaganida ham Ismoilning harbiy siyosiy ko‗magi nihoyatda 
katta bo‗lgan. Boburning o‗g‗li Humoyun ham Eron bilan aloqalarni yaxshilagan. 
1540-yil Sherxon Surdan mag‗lub bo‗lgach, u Eronga shoh Taxmasp huzuriga panoh 
topgan va 1555-yil Eron davlati ko‗magida Hindiston davlatini qayta egallaydi. 
Akbarshoh davrida Movaraunnahr, ya‘ni Shayboniylar davlati bilan diplomatik 
munosabatlar o‗rnatilgan. Shayboniy Abdullaxon II boburiylar hukmdori Akbarshoh 
huzuriga 4 marta (1572, 1577, 1585, 1588-yillar) elchi yuborgan. Birinchi elchilikda 
savdo aloqalari yo‗lga qo‗yilgan. Ikkinchi elchilikda Abdullaxon II Akbarshohga 
Eronni o‗zaro taqsimlab olish takliflarini aytgan. Uchinchi elchilikda Abdullaxon 
Badaxshonni shayboniylar tomonidan bosib olinish maqsadlarini tushuntirish bo‗lsa, 
to‗rtinchisi o‗g‗li Abdulmo‗minning Akbarshohga nisbatan hurmatsizlik qilganligi 
uchun uzr so‗ragan. Abdullaxon II Akbarshoh saroyiga bir qancha miniaturachi 
rassomlar, xususan Muhammad Murod Samarqandiyni,1585-yil o‗z elchilari bilan 
birga shoir Mushviqiyni ham yuborgan. Akbarshohning o‗g‗li Jahongirshoh va 
Buxoro xoni Imomqulixon davrida ikki davlat o‗rtasidagi elchilik munosabatlari 
davom etgan. Lekin Jahongirshohning o‗g‗li Shoh Jahon davrida Hindiston-Buxoro 
munosabatlari yomonlashadi. Avrangzeb bilan Abulfayzxon hamda Subhonqulxon 
o‗rtasidagi elchilik aloqalari davom etgan. 1747-yil Afg‗oniston davlati tashkil 
topgach, boburiylardan Ahmadshoh va Olamgir II lar Afg‗oniston bilan diplomatik 
munosabatlarni yo‗lga qo‗ygan. Olamgir II janubdan kirib kelgan ingliz va Portugal 
kompaniyalari bilan ham savdo aloqalarini o‗rnatgan. 
Manbalarda yozilishicha, boburiylar davlati harbiy holatida qurolli kuchlar 
asosan besh toifaga bo‗lingan. Ular suvoriylar, jangchi fillar kavaleriyasi, piyoda 
askarlar to‗pchi va o‗qchilar guruhidir. Shuningdek, ularda uncha ko‗p bo‗lmasada 
harbiy dengiz va daryo floti qo‗shini bo‗lgan. Suvoriylar qo‗shini quyidagi guruhlarga 
bo‗lingan: ―Ahadu‖ navkarlari - eng oliy toifadagi askarlar bo‗lib, faqat poshoh 
farmonlariga bo‗ysungan. Oddiy askarga 12-15 rupiy haq to‗lansa, ahadu navkarlariga 
500 rupiy haq to‗langan. ―Barvardu‖ navkarlari – mamlakatning ichki politsiyasi 
vazifasini bajargan. ―Ko‗maki‖ navkarlari – zaxira qo‗shini bo‗lgan. ―Dohili‖ 
navkarlari – asosiy harakatdagi qo‗shin bo‗lgan. Jahongir va Shoh Jahon hukmronligi 
davrida qo‗shin soni 300 mingni tashkil qilgan. Akbar hukmronligi davrida jangovor 
fillarning soni 50 mingga yetgan. Bengaliya viloyatida maxsus jangchi fillar 
kavaleriyasi saqlangan. Boburiylar davlatida harbiy unvonlarning eng yuqorisi ―xoni-
xonon‖ deb yuritilgan. Bundan tashqari ―mansabdor‖, ―amir‖, ―amiri a‘zam‖, ―xoni 
jahon‖ harbiy unvonlari bo‗lgan. 
Davlat hukmdorlari tarixda yorqin iz qoldirganlarining islohotlari va amalga 
oshirgan ishlari haqida manbalarda ko‗plab ma‘lumotlar uchraydi. Bobur Hindistonda 
musulmonlardan olinadigan ―tamg‗a‖ solig‗ini bekor qildi. Ayodhiya viloyatida va 
boshqa joylarda masjidlar qurdiradi. U mamlakatni markazlashtirib, o‗ziga ―podshoh‖ 

---