Olimpiada ishtirokchilari uchun o‘quv qo‘llanma Obidalar uz

Obidalar.uz
 
73 
TOSHKENT ME’MORCHILIGI 
 
Baroqxon madrasasi 
 
Baroqxon 
madrasasi 
Navro‗z 
Ahmadxon (Baroqxon) tomonidan bunyod 
etilgan bo‗lib, uning tug‗ilgan yili ma‘lum 
emas, 1556-yil Samarqandda vafot etgan. 
Baroqxon Shayboniylar sulolasidan bo‗lgan 
xon Abulxayrxonning nevarasi, Toshkent 
hokimi Suyunchxo‗jaxonning kichik o‗g‗li. 
Otasining vafotidan keyin Toshkent hokimi 
(1525-1551), so‗ngra Movarounnahr (1551-
1556) xoni bo‗lgan. Baroqxon yoshligida 
Vosifiydan she‘riyat, musiqa, vazn va nazmdan ta‘lim olgan. Ayni vaqtda 
chavandozlik va harbiy mashqlar bilan ko‗proq mashg‗ul bo‗lgan. Baroqxon o‗z 
saltanatini kengaytirish maqsadida ko‗pgina harbiy yurishlarni amalga oshirgan. U 
Abdulatifxon vafotidan keyin, 1551-yil Samarqand taxtiga o‗tirgan va Baroqxon nomi 
bilan Movarounnahrni boshqargan. Uning nomi bilan tanga pullar zarb etilgan. 
Baroqxon ayniqsa, mamlakat obodonchiligiga katta e‘tibor bergan. Mamlakatda uning 
hukmronlik davrida bir qancha masjid va madrasalar, karvonsaroylar bunyod etilgan. 
Hofiz Tanish Buxoriyning ―Abdullanoma‖ asarida qayd etilishicha, Baroqxon 1556-
yilda Zarafshon daryosidan boshlangan Darg‗om kanalining bosh inshooti – 
Ravotxo‗ja to‗g‗onini tuzattirish uchun kelgan va shu yerda to‗satdan vafot etgan.
Inshoot so‗nggi o‗rta asrlar davri, XVI asrning 1-yarmiga taalluqli bo‗lib, 1531-
1532-yillar oralig‗ida bunyod etilgan.
Baroqxon madrasasi Movarounnahrda shayboniylar sulolasi hukmronlik qilgan 
davrda Toshkentning qadimiy manzillaridan biri bo‗lmish Zarqaynar ko‗chasida 
bunyod etilgan.
Uning bunyod etilishida xom va pishgan g‗isht, loy, turli hajmdagi taxtalar, 
tosh, mis, sopol parchalari, tunuka, sement va boshqa ashyolardan keng foydalanilgan.
Madrasaning umumiy ko‗rinishi: madrasa 
devorlari toqlari va peshtoqlariga rang-barang 
koshinlar ishlangan, xonaqoh ichkarisi esa kundal 
uslubida bezatilgan va ustidan zarhal yuritilgan. 
Devorning to‗q yashil rangli olti yoqli sirtiga 
parchin terib ishlangan, izorasiga zarhal 
yugurtirilib nafis bezaklar berilgan; shoir 
Vosifiyning she‘rlari serjilo, naqshinkor usulda 
devorlarda aks etgan. Hujra derazalariga turli 
girrix naqshlar o‗yilgan ganch panjaralar o‗rnatilgan.
Inshoot Sharq me‘morchilik an‘analarini o‗zida mujassamlashtirgan 
gumbazsimon, ―Chor‖ uslubda bunyod etilgan.

---