Ona tili va bolalar adabiyoti

 
511-mashq. Nuqtalar o‘rniga fikrni eng aniq ifodalaydigan so‘zlarni qo‘yib 
yozing. Tanlovingizni asoslab bering. 
1. Komiljon xotiniga mehr bilan uzoq... (tikilib, termilib, qarab, 
o‘qrayib) turdi. (S. Zunnunova) 2. Abdug‘afur ota hamsuhbatini birin-
chi marta ko‘rayotgandek, unga qattiq… (termildi, qaradi, tikildi, o‘q-
raydi). (“Sharq yulduzi” jurnalidan) 3. Konkursda yosh tadqiqot-
chilarning diqqati fan va texnikaning eng (zarur, asosiy, muhim, katta) 
yo‘nalishlariga qaratilgani namoyon bo‘ldi. («Fan va turmush» jurna-
lidan) 4. Xudoyi taolo (kishini, odamni, insonni) hamma jonivorlardan 
aziz-u mukarram etib yaratdi. (Mirmuhsin) 5. Olma to‘p etib yerga … 
(yiqildi, tushdi, quladi). 6. Ko‘chada gursillab devorlar… (tushadi, 
yiqiladi, qulaydi), sharaqlab daraxtlar (tushadi, yiqiladi, qulaydi).
(A. Qahhor) 7. Hozir institutga … (ketaman, boraman). 8. Do‘stlaring-
ning soni bilan emas, sodiqligi bilan … (g‘ururlan, faxrlan, mag‘rur-
lan). (Shuhrat) 9. Ergash dunyoda shunday ajoyib narsaning borligini 

---

239 
Xolmuroddan ko‘ra yaxshiroq bilganidan … (faxrlanayotgani, g‘urur-
lanayotgani, mag‘rurlanayotgani) ko‘rinar edi. (P. Tursun) 10. … 
(shirin, chuchuk) suvni sog‘inish tuyg‘usi hali menga tanish emas, lekin 
shu daqiqadan uni men seza boshladim. (A.Muxtor) 11. Ba’zan jon 
boshiga bazo‘r yarim stakandan tegadigan … (ichimlik, ichimli, ich-
kilik) suvni gul tagiga quyishar edi. (T. Rustamov) 
 
512-mashq. Leksik birikuvchanlikning buzilishiga olib kelgan so‘zlarni 
ko‘rsating. Nutqiy xatolarni tuzating. 
1. Nodir pol qoqish uchun yo‘gon taxta sotib oldi. 2. Qo‘ylar galasi 
yaylovga yoyilib ketdi. 3. Qadimgi Buxoro o‘zining betakror madaniy 
obidalari bilan mashhur. 4. Bu avtobus markaziy dorixonaga ketadimi? 
5. Sen meni to‘g‘ri yashashga bermayapsan. 6. Yaxshi ishlasak, turmu-
shimiz obod bo‘ladi. 6. Shipdagi qandil yumshoq yog‘du taratardi.
7. Insonning qimmati uning xulqi va mehnati bilan o‘lchanadi. 8. Dot-
sent Fayzulla Qosimov matematika o‘qitish metodikasidan uslubiy 
qo‘llanma chiqardi. 9. Axloqsizlik XX asrning ulug‘ fojiasidir. 10. Bu 
vaqtda 30-40 daqiqadan ortiq yurmang, 3 kg dan ortiq buyumlarni 
ko‘tarmang. 11. Kam-kamdan tez-tez ovqat qabul qilish kerak. 12. Bu 
holda og‘riyotgan joyni bosib ko‘rsangiz og‘riq ko‘payadi. 
513-mashq. Ajratib ko‘rsatilgan so‘zlarni sinonimlari bilan almashtiring, 
bunda ularning ma’nosini kuchaytirishga, jumla ma’nosiga kuchli hissiylik kiri-
tishga harakat qiling. 
1. Osmonda burgutlar uchib yuribdi. 2. Bolaning ko‘zlarida hay-