O‘quv-uslubiy majmua Namangan davlat universiteti kengashining 2021-y. "27"

bo’lsa, qisqa, agar ochiq va yopiq bo’g’inlardan iborat bo’lsa, cho’ziq bo’ladi. 
Chunki yopiq bo’g’inni, agar undan keyin unli bilan boshlanuvchi so’z kelmasa, 
hech qachon qisqa bo’g’inga aylantirish mumkin emas! She’rdagi biror bo’g’in 
cho’ziq bo’lar ekan, shu raqamdagi boshqa barcha bo’g’inlarning ham cho’ziq 
bo’lishi bizga ma’lum.
Endi quyidagi baytning vaznini topaylik.
Fig’onkim, gardishi davron ayirdi shahsuvorimdin, 
G’amim ko’p, ey ko’ngul, sen bexabarsen holi zorimdin. 
Nodira
Har ikki misrada ham 1-bo’g’inlar ochiq, buning ustiga qisqa talaffuz 
qilinmoqda: «Fi–» (1-misra), «G’a–» (2-misra). Demak, birinchi bo’g’inlar qisqa: V. 

---

 
9 
2,3,4-bo’g’inlar yopiq: «–g’on», «–kim», «gar–» (1-misra), «–mim», «ko’p», «ey» 
(ikkinchi misra). Binobarin, ular cho’ziq:– ––. 1-misradagi 5-bo’g’in «–di», u qisqa 
talaffuz qilinmoqda, shuning uchun uni qisqa bo’g’in deyish mumkin. Ammo 
ikkinchi misradagi «ko’ngil» so’zi uning qisqaligiga shubha uyg’otadi, chunki 
ko’pchilikning nazarida «ko’ngil» so’zi bo’g’inlarga «ko’n–gil» tarzida ajraydi. Agar 
«ko’ngil» shu tarzda ajratiladigan bo’lsa, ikkinchi misradagi 5-bo’g’in cho’ziq bo’lib, 
ikkala bo’g’in o’rtasida ziddiyat paydo bo’ladi. Ammo ziddiyat yo’q. Chunki 
«ko’ngil», «singil» kabi so’zlar bo’g’inlarga ko’–ngil, si–ngil tarzida ajratiladi, bu 
so’zlar tarkibidagi «ng» bir tovushni ifodalab, «ng» o’zidan keyingi unli bilan bir 
bo’g’in hosil qiladi. Bundan ma’lum bo’ladiki, ikkinchi misradagi 5-bo’g’in ham 
qisqa: «ko’–»: V. 1-misradagi 6-bo’g’in («–shi»)ning qandayligini aniqlash qiyin: 
uni qisqa ham, cho’ziq ham talaffuz qilish mumkin. Shuning uchun 2-misradagi 
6-bo’g’inga murojaat qilamiz: «–ngul». Demak, u cho’ziq. Shunday ekan, birinchi 
misradagi «–shi» ham cho’ziq:–, uni cho’ziq talaffuz qilish lozim: «shi:». 
1-misradagi 7,8-bo’g’inlar yopiq: «dav–ron»; ikkinchi misrada esa 7-bo’g’in yopiq: