O’zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o’rtа mахsus

bulbar (uzunchoq miyaning ishtirokida), mezensefal (o‟rta miya ishtirokida), diensefal (oraliq 
miya ishtirokida) va kortikal (bosh miya yarim sharlari po‟stlog‟idagi neyronlar ishtiroki bilan) 
yuzaga chiqadigan reflekslarga bo‟linadi. 
4) Reflekslar ularda qaysi a‟zolarning ishtirok etishiga, javob reaksiyasining xarakteriga 
qarab ham ajratiladi. Masalan. refleks harakatlantiruvchi, yoki motor (bunda mushaklar ijrochi 
a‟zo hisoblanadi), sekretor (bezlar sekretsiyasi bilan tugaydigan), tomir harakatlantiruvchi (qon 
tomirlarining torayishida yoki kengayishida namoyon bo‟ladigan) rellekslarga bo’linadi. Bu tasnif 
bir qadar oddiy reflekslarga to‟g‟ri keladi, zero markaziy asab tizimining oliy bo‟limlaridagi 
neyronlar ishtirokida yuzaga chiqadigan murakkab reflekslarda esa odatda turli ijrochi a‟zolar 

---

51 
reflektor reaksiyaga tortiladi. 
5) Butun organizmning barcha reflektor faoliyati shartsiz va shartli reflekslarga bo‟linadi. 
Shartsiz reflekslar-organizmning irsiyat yo‟li bilan o‟tadigan tug’ma reaksiyalaridir. Shartli 
reflekslar esa, organizmning individual taraqqiyot jarayonida, «turmush tajribasi» asosida paydo 
bo‟ladilar. 
Odam oyoq kaftining terisiga ta‟sir etilganda oyoq panjasi va barmoqlari refleks yo‟li bilan 
bukiladi - oyoq kaftining refleksi deb shuni aytiladi. 
Mushak payiga bolg‟acha yengilgina urilganda mushakning cho‟zilishi uning refleklor 
qisqarishiga sabab bo‟ladi. Bu pay-mushak proprioretseptiv refleksidir. Jumladan, tizza refleksi 
(son to‟rt boshli mushakning payiga tizza ko‟zining pastidan urilganda oyoqning tizzadan keskin 
yozilishi) va Axill refleksi (Axill payiga urilganda boldir mushakning keskin qisqarishi) shunday 
reflekslarga kiradi. 
Asab tizimi umuman ikki qismdan iborat; periferik va markaziy asab tizimi.