ichki investitsiyalar mamlakat milliy daromadining jamg’ariladigan
qismi;
tashqi xorij investitsiyalari bir iqtisodiyotdan ikkinchisiga o`tayotgan
kapital oqimi bo`lib, ular ichki investitsiyalardan keskin farq qiladi. Ular
mamlakatlararo ko`chadi, faqat o`z maqsadini ko`zlaydi, amal qilish sharoitlari
o`zgaradi. Xorij investitsiyalari kirib kelishi kapital import qiluvchi
mamlakatlarda soliq, ijara haqqi va boshqa tushumlarni ko`payishi ta`minlanadi.
Iqtisodiyot bo`yicha Nobel mukofotining laureati (1990 yil) U.F.SHarp eng
ommabop bo`lgan «Investitsiya» nomli darsligida investitsiyalar kelgusida
(ehtimol, nomuayyan) qiymatni olish maqsadida hozirgi vaqtda muayyan
qiymatdan voz kechishdir»
1
, deb ta`riflaydi. «Investitsiyalash» atamasining
ma`nosini bu qo`llanma mualliflari: «Kelajakda foyda olish uchun bugun puldan
ajralishdir»
2
deb e`tirof etadilar.
Investitsion faoliyat ikki makro va mikro darajada amalga oshiriladi.
Birinchi darajada davlat va rahbar strukturalar amalga oshirsa, ikkinchisida esa
xo`jalik yurituvchi sub`ektlar – korxonalar, firmalar, kompaniyalar va boshqalar
amalga oshiradilar. Ikkala holatda ham gap investitsiyalash strategiyasi, uning
o`lchamlari va olingan natijalari haqida boradi.
Makroiqtisodiy darajada investitsiyalar deganda, milliy iqtisodiyot
miqyosida ishlab chiqarish vositalarini takror ishlab chiqarishga, «inson omili»ni
rivojlantirishga, uy joy fondini, tovar zahiralarini orttirish va shu kabilarga
qilingan chiqimlarning bir qismi tushuniladi.
Mikroiqtisodiy darajada investitsiyalar deganda korxona, firma,
korporatsiya, xolding va h.k. miqyosida kapitalni takror ishlab chiqarishga,
zahiralar miqdorini orttirishga va shu kabilarga qilingan chiqimlarga, ya`ni
foydaning ishlab chiqarishni kengaytirishga qaratilgan qismini anglatadi.
Meditsina tili bilan aytganda, investitsiya bu iqtisodiyotga qilingan
«in`ektsiya» bo`ladi. U iqtisodiyotni sog’lomlashtiradi, bardam qiladi.
Investitsiyalarning asosiy manbai jamg’arma, boshqacha aytganda milliy
iqtisodiyot (uy xo`jaligi, korxona, firma, davlat)dagi yalpi daromadning iste`mol
qilinmagan qismi hisoblanadi. Sarflanmagan daromadlar turli moliya institutlari,
banklar, jamg’armalar va boshqalarda saqlanadi va kerak paytda tadbirkorlarga
resurslar olish uchun qarzga beriladi.
Amaliyotda uch xil investitsiya turlari mavjud: moliyaviy, moddiy va
nomoddiy investitsiyalar.
Do'stlaringiz bilan baham: |
