O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi I. K. Umarova. G. Q. Salijanova

 
6.4. Elektr separatsiyaga ta’sir etuvchi omillar 
Elektr separatsiya boyitiluvchi mahsulotning xossalari, separatorlarning tuzilishi 
va ishlash printsipi, mahsulotni separatsiyaga tayyorlash usuli, jarayon borishining 
texnologik tartibi kabi bir qator omillarga bog‘liq. 
Zarrachalarning elektr o‘tkazuvchanligi elektr separatsiya samaradorligiga hal 
qiluvchi ta’sir ko‘rsatuvchi yerga ulangan elektrodda elektrsizlanish tezligini va qoldiq 
kattaligini belgilaydi.

---

267 
Minerallarning elektr o‘tkazuvchanligidagi farq qancha katta bo‘lsa, ularning 
separator ishchi maydonida harakatlanish traektoriyasi shuncha sezilarli farq qiladi va 
buning natijasida minerallarni ajratish osonlashadi. Yaxshi elektr o‘tkazuvchanlikka 
ega zarrachalar yerga ulangan elektrodda tez elektrsizlanadi va uncha katta bo‘lmagan 
qoldiq zaryadga ega bo‘lib, mexaniq kuchlar ta’sirida barabandan u bilan to‘qnashgan 
zahoti uziladi.
Zarrachalarning yomon elektr o‘tkazuvchanligi elektr tortishish kuchlari hisobiga 
zarrachalarni baraban yuzasida ushlab turishga imkon beruvchi kattalikdagi qoldiq 
zaryadni saqlab qolishni ta’minlaydi. Zarrachalarning elektr o‘tkazuvchanligi qancha 
kichik bo‘lsa, ular barabanda shuncha uzoqroq ushlanib turadi va yuqori elektr 
o‘tkazuvchi zarrachalar zonasidan shuncha uzoqda bo‘ladi. 
Zarrachalarning o‘lchami ularning tojli elektrsizlantirish maydonida oladigan 
zaryadini belgilaydi. Biroq zarrachaning o‘lchami ortishi bilan uni yuzasidan uzuvchi 
markazdan qochuvchi kuch ham ortadi. Zarrachalar o‘lchamidagi farq katta bo‘lganda 
ularni aniq ajratish qiyinlashadi. Yirik tok o‘tkazmaydigan zarracha mayda tok 
o‘tkazadigan zarracha bilan bir vaqtda barabandan o‘zilishi va, aksincha, juda kichik 
o‘tkazuvchi zarrachalar o‘tkazmaydigan fraksiyaga tushib qolishi mumkin. shunday 
qilib, elektr separatsiyada yuqori texnologik ko‘rsatkichlarga erishish uchun 
mahsulotlarni boyitishdan avval klassifikatsiyalanadi.
Agar boyitilayotgan mahsulotda changsimon zarrachalar sezilarli miqdorda 
bo‘lsa, minerallarning elektr separatsiyasi keskin yomonlashadi. Shuning uchun 
jarayonni o‘tkazishdan oldin mahsulot changsizlantirilishi kerak.