O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti
Download 1.25 Mb. Pdf ko'rish
|
Metrologiya va standartlashtirish
- Bu sahifa navigatsiya:
- Tayanch so‘zlar
- Asosiy o‘lcham birliklari T/r Asosiy o‘lchamlar Asosiy o‘lchamlar birliklari nomi o‘lcham ligi
|
4 - AMALIY MASHG‘ULOT
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASIDA QO‘LLASHGA RUXSAT BERILGAN XALQARO BIRLIKLAR TIZIMI (SI) NING NOMI VA BELGILANISHI QOIDALARI (2soat) Reja: 1. Asosiy qoidalar. 2. O‘zbekiston Respublikasida qo‘llashga ruxsat berilgan xalqaro birliklar tizimini nomi va belgilanish qoidalari. Tayanch so‘zlar: o‘lcham birliklari, asosiy o‘lcham birliklari, hosila o‘lchamlar birliklari, 1. ASOSIY QOIDALAR “Metrologiya to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi Qonunining amalga oshirishni davom ettirish maqsadida Vazirlar Mahkamasi 2018 yil 10-yanvar №21 sonli qarorni qabul qildi. “Metrologiya to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi Qonunining 5- moddasiga muvofiq: O‘zbekiston Respublikasida Xalqaro o‘lchamlar tizimi (SI) ning o‘lcham birliklarini belgilangan tartibda qo‘llashga yo‘l qo‘yilishi; O‘lcham birliklarining nomi, belgisi, ularni yozish va qo‘llash qoidalari “O‘zstandart” agentligining taqdimnomasiga binoan O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan tasdiqlanishi; 18 O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan Xalqaro o‘lchamlar tizimiga kiritilmagan o‘lchamlarni qo‘llashga yo‘l qo‘yilishi mumkinligi; Tashqi savdo faoliyatini amalga oshirish chog‘ida kontrakt shartlariga muvofiq o‘lchamlarning boshqa birliklari ham ishlatilishi mumkinligi ma’lumot uchun qabul qilingan. Asosiy o‘lcham birliklari T/r Asosiy o‘lchamlar Asosiy o‘lchamlar birliklari nomi o‘lcham ligi nomi belgilanishi ta’rifi 1. Uzunlik L metr m metr—yorug‘lik 1/299792458 sekund vaqt oralig‘ida vakuumda bosib o‘tiladigan masofa. 2. Massa M kilo gramm kg kilogramm—massa birligi bo‘lib xalqaro kilogram prototipining massasiga teng. 3. Vaqt T sekund s sekund—seziy-133 atomi asosiy holatining ikki o‘ta nozik sathlari orasidagi bir-biriga o‘tishiga muvofiq keladigan nurlanishning 9192631770 davri. 4. Elektr toki (elektr toki kuchi) I amper A amper—vakuumda bir-biridan 1 metr oraliqda joylashgan, cheksiz uzun, o‘ta kichik dumaloq ko‘ndalang kesimli ikki parallel to‘g‘ri chiziqli o‘tkazgichlardan tok o‘tganda o‘tkazgichning har 1 metr uzunligida 2·10-7 nyutonga teng o‘zaro ta’sir kuchini hosil qiladigan o‘zgarmas tok kuchi. 5. Termodina mik harorat* Θ kelvin K kelvin—termodinamik harorat birligi bo‘lib, u suvning uchlanma nuqtasi termodinamik haroratining 1/273,16 qismiga teng. 6. Modda miqdori N mol mol mol—massasi 0,012 kilogramm bo‘lgan uglerod-12 da qancha atom bo‘lsa, o‘z tarkibiga shuncha elementlarini olgan tizimning modda miqdori. 7. Yorug‘lik kuchi J kandela sd kandela—berilgan yo‘nalishda 540·1012 gers chastotali monoxramatik nurlanishni tarqatuvchi va shu yo‘nalishda energetik yorug‘lik kuchi 1/683 vatt taqsim steradian. 19 Texnik jihatdan tartibga solish sohasidagi normativ hujjatlarda, ilmiy-texnik va boshqa nashrlarda, shu jumladan, ommaviy axborot vositalarida e’lon qilishda, o‘quv, o‘quv-metodik va turli ma’lumotlar beradigan yordamchi adabiyotlarda ushbu qaror bilan tasdiqlangan o‘lcham birliklari, ularning nomi va belgilanishi qo‘llaniladi; O‘zbekiston Respublikasida qo‘llashga ruxsat berilgan Xalqaro o‘lchamlar tizimiga kiritilmagan o‘lcham birliklari faqat o‘lchamning son qiymatini Xalqaro o‘lchamlar tizimi (SI) ning o‘lcham birliklarida ifodalash imkoni bo‘lmagan yoki maqsadga muvofiq bo‘lmagan hollarda qo‘llanadi. Download 1.25 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|