Oʻzbеkiston rеspublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi islom karimov nomidagi toshkеnt davlat

 
 
15-rasm. Nuqtaviy usul bilan namuna olish 
Namunani tashkil etuvchi birlamchi namunalarning soni 10 tadan 20 
tagacha, ba’zan koʻproq ham boʻlishi mumkin. Birlamchi namunalar 
orasida masofa komponentlarining ma’dan tanasida qay darajada notekis 
tarqalganiga bogʻliq. Komponentlarning joylanishidagi notekislik 
qanchalik kuchli boʻlsa, birlamchi namunalar orasidagi masofa 
shunchalik kichik va ular soni shunchalik koʻp boʻlishi kerak. Kvadrat 
toʻr boʻyicha namunalanganda boʻlaklar orasidagi masofa 10x10sm yoki 
20x20 sm, ba’zan 50x50 sm boʻlishi mumkin. Toʻgʻri toʻrtburchakli toʻr 

---

79
oʻlchamlari esa 10x20sm yoki 20x40sm boʻlishi mumkin. Namunaning 
umumiy massasi birlamchi namunalarning soni va massasiga 
proporsional ravishda 0,2 kg dan 2 kg gacha oʻzgarishi mumkin. 
Nuqtaviy 
usulda 
namuna 
olishning 
ishonchliligi 
birlamchi 
namunalarning soniga toʻgʻri proporsionaldir. Umumiy namuna 
birlamchi namunalardan qanchalik koʻp tashkil topgan boʻlsa, uning 
ishochliligi shunchalik yuqori boʻladi. 
Bu usulni quyidagi holatlarda: 
- massiv teksturali ma’danlarda; 
- xol-xol teksturali va tomirli-xol-xol teksturali ma’danlarda; 
- mayda yoʻl-yoʻl teksturali ma’danlarda; 
- monomineral agregatli notekis tarqalgan yirik xol-xol teksturali 
ma’danlarda ishlatish maqsadga muvofiqdir. 
Oxirgi holatda nuqtaviy usul ariqcha usulidan ham ishonchliroq 
natija beradi. 
Quyidagi xollarda: 
- moʻrt minerallardan tuzilgan va darzliklari koʻp boʻlgan 
ma’danlarda; 
- yirik yoʻl-yoʻl teksturali ma’danlarda (yoʻl-yoʻllarning kengligi 
birlamchi namunalar orasidagi masofaga yaqin boʻlsa, sistematik xato 
kelib chiqadi); 
- mustahkamligi turlicha boʻlgan minerallardan tuzilgan ma’danlarda 
(namunaga mustahkam minerallar koʻproq tushib qoladi va sistematik 
xato kelib chiqadi) nuqtaviy usul sistematik(tizimli) xatoliklar keltirib 
chiqaradi va bu usulni qoʻllash tavsiya etilmaydi. 
Nuqtaviy usulda mehnat samaradorligi yuqoriroq boʻladi. Lekin 
ishonchlilik darajasi ariqcha usuliga nisbatan biroz pastroq boʻladi. 
Shuning uchun bu usul konlarni ekspluatatsiya qilish bosqichida 
oʻlchamlari oʻrtacha va yirik boʻlgan ma’dan tanalarini namunalashda 
qoʻllaniladi.