Oʻzbеkiston rеspublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi islom karimov nomidagi toshkеnt davlat

Qidirish usullarining asosiy tasnifi. Qoʻllaniladigan usullarning 
xarakteriga qarab geologiya-qidiruv amaliyotida qidirish usullari toʻrt 
turga boʻlinadi:  geologik xaritalash; mineralogik; geokimyoviy; geofizik 
usullar. 
Geologik xaritalash usuli. Qidirish bosqichida olib boriladigan 
geologik 
xaritalash 
ishlari 
hududning 
geologik-geografik 
xususiyatlaridan kelib chiqqan holda uch xil yoʻl bilan olib boriladi: 
geologik qirqimlar tuzish; marshrutlar boʻyicha nuqtalar orqali qidirish; 
togʻ lahimlarini oʻtish va ularni hujjatlashtirish. 
Bu uchta yoʻldan qay birini tanlab olishda asosiy e’tibor hududning 
tub togʻ jinslari qay daraja toʻrtlamchi davr yotqiziqlari bilan 
qoplanganligiga qaratiladi. Tub togʻ jinslari ochiq va qisman ochiq 
hududlarda qirqimlar tuzish yoki marshrutlar oʻtish yoʻli qoʻllanilsa, 
yopiq hududlarda togʻ lahimlari oʻtish qoʻllaniladi. 

---

46
Bu jarayonda oʻrganiladigan maydonning litologik kesim turlariga, 
tarqalish qonuniyatlariga, togʻ jinslari kontaktlariga, magmatik 
jinslarning xususiyatlariga, har xil foydali qazilmalarning qidirish 
mezonlari va belgilariga, oʻzgargan togʻ jinslari maydonlariga, burma, 
uzilma va ularning rivojlanish va yotish elementlariga, togʻ jinslarining 
mineralogik tarkibi, tekstura va struktura xususiyatlariga e’tibor berilishi 
lozim (8-rasm). 
Amalda geologiya xaritalarini tahlil qilish yoʻli bilan u yoki bu 
foydali qazilmalarga istiqbollari yuqori boʻlgan maydonlarni ajratish, 
qidirish ishining kelajak yoʻnalishini va usulini aniqlash mumkin (9-
rasm). 
Kompleks qidirish ishlari jarayonida har xil masshtabli geologik 
xaritalash ishlari oʻtkaziladi va natijada geologik, geomorfologik, 
gidrogeologik, tektonik va boshqa xaritalar tuziladi. 
Ayrim aniq foydali qazilmalar uchun oʻtkaziladigan qidirish ishlari 
natijasida maxsus geologik, geomorfologik, gidrogeologik, struktura 
xaritalari tuziladi. Bu xaritalarda qidirish mezonlari va belgilari oʻz 
aksini topadi. 
Bunday turdagi qidirish ishlaridan radioaktiv elementlarni, oltin, 
platina, olmos sochilma konlarini, neft va gaz konlarini topishda kam 
foydalaniladi.