Oʻzbеkiston rеspublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi islom karimov nomidagi toshkеnt davlat

texnologik va iqtisodiy ma’lumotlar yigʻilishi kerak:
- Foydali qazilma uyumlarining choʻzilishi, yotishi, qalinligi 
boʻyicha shakli va oʻlchamlari; 
- Foydali qazilma tanalarining yotish elementlari va chuqurligi, 
ularning fazodagi oʻzaro munosabati; 
- Foydali qazilma tanalarining ichki tuzilishi; 
- Foydali qazilmaning tarkibi va sifati, shu jumladan uning 
texnologik va texnik xususiyatlari; 
- Foydali qazilmalarni oʻrab turgan jinslarning tarkibi, ularning togʻ-
texnik xususiyatlari (zichligi, gʻovakligi, mustahkamligi va h.k.); 
- 
Foydali 
qazilmalarning 
gidrogeologik 
sharoitlari 
(suv 
gorizontlarining sathi, suvlanganlik darajasi va h.k.); 
- Konning ochilish va qazib olish togʻ-texnik sharoitlari (foydali 
qazilma va oʻrab turuvchi togʻ jinslarining mustahkamligi, hajmiy 
massasi, maydalanish koeffitsiyenti, gazlar va temperatura rejimlari va 
h.k.) ;
Yuqoridagi ma’lumotlarni olish uchun: 
-  toʻgʻridan-toʻgʻri kuzatishlar; 
- oʻlchashlar; 
- jinslarni va foydali qazilmalarni oʻrganish va analiz qilish ishlari 
olib borilishi kerak. 

---

8
Lekin tabiatda toʻlaligicha kuzatish uchun «ochiq», «imkon 
beruvchi» obyektlar deyarli yoʻq. Bundan tashqari hamma qismi bir xil 
boʻlgan konlar ham yoʻq. Shuning uchun bir nuqtadan olingan 
ma’lumotni boshqa nuqtaga xar doim ham tatbiq etib boʻlmaydi. Sanoat 
uchun esa, oʻrtacha (butun kon boʻyicha) ma’lumotlardan tashqari, 
ularning oʻzgarish qonuniyatlari va yoʻnalishlarini ham bilish zarur. 
Qidirish va razvedka qilish obyektlari. Geologiya qidiruv ishlari 
turli masshtabdagi obyektlarda olib boriladi. Bu obyektlarning 
barchasida ma’lum miqdordagi va muayyan sifatli foydali qazilma 
borligi ularning asosiy belgisidir. Bunday obyektlarga: minerallashgan 
nuqta; ma’dan namoyoni; foydali qazilma koni; ma’danli maydon; 
ma’danli provintsiya va boshqalar kiradi. 
Foydali qazilma – hozirgi paytdagi iqtisodiy, texnik va texnologik 
sharoitlar nuqtai nazaridan xalq xoʻjaligining biron sohasida ishlatishga 
arziydigan mineral modda.