O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi j. R. Qulmuhamedov, K. M. Nazarov
Piyodalar to‘plangan joylarda avtomobilni boshqarish
Download 2.72 Mb. Pdf ko'rish
|
True
|
5.3. Piyodalar to‘plangan joylarda avtomobilni boshqarish
va ularni bosib ketish hodisalarining oldini olish Haydovchilar uchun harakatlanish davrida eng xavfli bo‘lgan joylar – bu piyodalarning o‘tish joylari va ularning to‘planishi mumkin bo‘lgan joylar (teatrlar, savdo do‘konlari, muassasalar, tashkilotlar, zavodlar va boshqa shunga o‘xshash joylar). Haydovchilar piyodalar to‘plangan joylarda yo‘l harakati xavf- sizligini ta’minlash uchun piyodalarni bosib ketish hodisalari va shu hodisaga olib kelgan sabablarni hamda ko‘p uchrab turadigan xavfli holatlarni va bunday holatlarda qanday xatti-harakatlar qilish kerakligini bilishlari kerak. Butun dunyo sog‘liqni saqlash tashkilotining ma’lumotlariga ko‘ra, YTHda halok bo‘layotgan piyodalar soni ba’zi bir mamlakatlarda quyidagicha taqsimlanar ekan: Portugaliya – 38,8 % Vengriya – 23,4 % Polsha – 37,1 % Angliya – 21,8 % Gretsiya – 30,2 % Norvegiya – 21,9 % Piyodalarni bosib ketish hodisalarining tahlili shuni ko‘r satadiki, ularning asosiy sababchilari piyodalarning o‘zlari ekan: Qoidabuzarliklar: YTH, % Piyodalar 62 – 67 Haydovchilar 22 – 25 Boshqa qatnashchilar 7 – 13 Statistika ma’lumotlari yana shuni ko‘rsatadiki, piyodalar tomonidan asosan quyidagi qoidabuzarliklarga yo‘l qo‘yilar ekan: Qoidabuzarliklar YTH, % Belgilanmagan joydan o‘tish, yaqin kelib qolgan transport vositasining oldidan o‘tish 33 To‘satdan transport vositasining orqasidan chiqib qolish 9 Trotuar bo‘lishiga qaramay yo‘lning qatnov qismida harakatlanish 16,5 – 14,0 Boshqa qoidabuzarliklar (e’tiborsizlik va boshqalar) 8,5 – 11,5 Bolalar tomonidan ham yuqorida ko‘rsatilgan qoidabuzarliklarga yo‘l qo‘yiladi, lekin ular oqibatida sodir bo‘ladigan YTH ancha farq qiladi: 62 Qoidabuzarliklar YTH, % Yaqin kelib qolgan transport vositasining oldidan o‘tish 55,1 Transport vositasining orqasidan chiqib qolish 19,4 Belgilanmagan joydan o‘tish 30,5 Piyodalar o‘tish joylarida avtomobilni xavfsiz boshqarish uchun haydovchi yo‘l harakati jarayonida vujudga kelishi mumkin bo‘lgan xavfli vaziyatlarni oldindan ko‘ra bilishi kerak. 38-rasmda piyodalar o‘tish joylarida ko‘p vujudga keladigan xavfli vaziyatlar ko‘rsatilgan. 38-rasm. Svetoforning yashil chirog‘i yonganida o‘tishni tugatmagan piyodani bosib ketish. 39-rasm. Sabri tugagan piyodaning yaqin kelib qol gan avtomobilning oldidan yo‘lni kesib o‘tishi. 38-rasmdan ko‘rinib turibdiki, transport vositalari uchun yashil chiroq yonganida chorrahada to‘xtab turgan avtomobillar ko‘rinish masofasini cheklab qo‘ygani uchun, eng chekkada kelayotgan avtomobil haydovchisi piyodani o‘z vaqtida ko‘rmay qolishi oqi- batida piyodani bosib ketishi mumkin. Bunday vaziyatlarda hodi- saning oldini olish uchun haydovchi tezlikni kamaytirishi va avtomobilni tormoz berib to‘xtatishga tayyor bo‘lishi kerak. Piyodalar o‘tish joyiga yaqinlashib kelayotgan haydovchi piyodaning sabr-toqatini yaxshi bilishi ke rak. Piyodalar yo‘l ni kesib o‘tishda 30 sekund davomida transport vositalarini o‘tkazib yuborishga sabr qilib turishi mumkin. 30 sekunddan ke yin sabri tugagan piyoda harakat taqiqlanganiga qa ra may yaqin kelib qolgan avtomobilning oldidan yo‘l ni kesib o‘tishga harakat qiladi (39-rasm). Piyodalarning eng ko‘p tarqalgan salbiy odatlaridan biri, bu ularning xatti-harakatlarining noma’lumligidir. Yo‘l yoqasida to‘xtab turgan piyoda to‘satdan harakatni orqaga yoki oldinga boshlab 63 yubo rishi (har xil tezliklarda) oqi batida ham ko‘pgina YTH sodir bo‘lishi mumkin. Ko‘p hollarda piyodalar chap tarafdan kelayotgan avtomobilni o‘tkazib yuborib, zudlik bilan yo‘lni kesib o‘ta boshlashlari mumkin (41-rasm). 40-rasm. Ko‘rinishi cheklanmagan holatlarda piyodani bosib ketish. 41-rasm. Qarama-qarshi ko‘rinishda harakatlanayotgan avtomobilning orqasidagi piyodaning to‘satdan chiqib qolishi. Yuqoridagi holatlar va piyodalarni bosib ketish hodisalari bolalar bilan sodir bo‘ladigan YTHga ham taalluqlidir. Bolalar bilan sodir bo‘ladigan YTHning oldini olish uchun haydovchi quyidagilarni bilishi va zarur ehtiyot chorasini ko‘rishi kerak: 1. Bolalar to‘planib turgan joyda signal berish, tezlikni kamaytirish va hushyorlikni oshirish. 2. Bolalar to‘plangan joyda ulardan biri yoki bir nechtasi to‘pdan ajralib chiqib, yo‘lning qatnov qismida to‘satdan paydo bo‘lib qolish ehtimoli. 3. 7 yoshgacha bo‘lgan bolalarning yo‘l-transport vaziyatini to‘g‘ri baholay olmasligi va hokazo. |
