O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi termiz davlat universiteti geografiya kafedrasi

 
MAVZU: AFRIKA MATERIGI IKLIMI 
REJA: 
1. 
Materik iklim xakida umumiy ma'lumot. 
2. 
Materik iklimiga ta'sir etuvchi omillar. 
3. 
Materik iklim mintaka va oblastlariga umumiy tavsif. 
 
Adabiyotlar: 
1. 
T.V.Vlasova, «Materiklar tabiiy geografiyasi». Toshkent «Ukituvchi» 
nashriyoti 1981 yil (374-381 betlar). 
2. 
T.V.Vlasova «Fizicheskaya geografiya materikov» Toshkent 1986 g. 
3. 
O.Muminov, «Materiklar tabiiy geografiyasidan studentlarning mustakil 
ishlari». Toshkent «Ukituvchi» nashriyoti 1977 yil.
Iklim mintaka va oblastlariga tavsif. Ekvatorial iklim mintakasi. 
Bu mintaka Kongo xavzasining anchagina kismini shuningdek Gveniya 
soxilining 70-80 shimoliy kengliklargacha bulgan xududni egallaydi.Kongo xavzasid 
yer yuzasi kuchli kizib ketganligidan xavo massalari yukoriga kutariladi va butun yil 
davomida konvektiv yoginlar yogadi. Gveniya soxilida yoginlarni kuprok janubiy-
garbiy shamollar keltiradi va bu yerda yil davomida juda kuplab yogin yogishi 
kuzatiladi. Xaroratning yil buyi 240 280 yukori bulishi, buglanishidan kura 1,5-2 
marta yoginning kup yogishi va nisbiy namlikning yuqori bo'lishiga olib keladi.
Ekvatorial iklim mintakasi : Bu mintaka ekvatordan shimolda 17 
0
shimoliy 
kengliklargacha davom etadi. Bu mintakada xar ikkala yarimsharda xam yoz 
oylarida mussonlar hukmron bo'lib ko'plab yogin keltirsa, qish oylarida esa quruq 

---

67 
tropik xavo massasining passat shamollar ta'sirida buladi. Sernam davrning bu 
mintakasida ham uzoq vaqt davom etishi namgarchilikning tropiklar va g'arbdan
sharqqa tomon o'zgarib boradi shimoliy yarimsharning subekvatorial mintaqasida
yetarli bo'lmaydigan eng qurg'oqchilik rayoni Samali yarim orolidir, chunki bu yarim 
orolni ekvatorial mussonlar ta'sirida Efiopiya tog'ligi o'sib qoladi. Shuningdek 
Sudan o'lkasining shimoliy qismida ham qurg'oqchilik rayonlar bor. O'rtacha harorat
100 .