Tafakkurning muammoliligi. Tafakkur hamma vaqt qandaydir - bir
muammoni yechish bilan bog'liq ravishda yuzaga keladi, muammoning o'zi esa
muammoli vaziyatda yuzaga keladi.
Muammoli vaziyat - bu shunday sharoitki, unda odam o'zi uchun, o'ziga
ma'lum bo'lgan bilimlar nuqtai nazaridan tushunarsiz bo'lgan nimagadir duch
keladi. Bu vaziyat tafakkur natijasida xal qilinishi lozim bo'lgan ma'lum bir bilish
qiyinchiliklari, to'siqlarning yuzaga kelishi bilan xarakterlanadi. Muammoli
vaziyatlarda doimo shunday maqsadlar yuzaga keladiki, ularga erishish uchun
mavjud vositalar, usullar va bilimlar kamlik qiladi.
Jinoyat faktlariga duch kelar, ekan tergovchi odatda, muammoli vaziyat
bilan to'qnashadi. Dastlab uning ixtiyorida faqat qidirishga undaydigan ayrim
faktlar bo'ladi xolos, biroq ular jinoyatni fosh etish uchun kamlik qiladi (etarli
bo'lmaydi). Mana shunday vaziyatlarda u tafakkur mexanizmlariga asoslanadi.
Muammo - savolning shunday bir alohida ko'rinishiki, unga beriladigan
javob bizning bilimlarimiz va tajribamizda bo'lmaydi. Shuning uchun, uning
yechimi maxsus amaliy va nazariy xatti-harakatlarni amalga oshirishni
taqozo etadi. Muammo bizning diqqatimizni tegishli bilimlarning yetishmasligiga
yoki umuman yo'qligiga qaratadi (bu bilmasligimizni bilishimizdir).
Muammo - bu yangi bilimlarning zarurligini anglashdir. Har qanday aqliy
faoliyat ham muammoga yechim bo'lavermaydi. Masalan, topshiriqni o'zimizga
ma'lum bo'lgan usul bilan yechar ekanmiz, biz aqliy faoliyatni amalga oshiramiz,
lekin muammoni yechmaymiz.
Ob'ektning hali nomalum bo'lgan jihatlarini bilish, yangiliklarni ochish,
doimo shu xususiyatlar paydo bo'ladigan o'zaro bog'liqliklar, munosabatlar orqali
amalga oshadi.
Tafakkur - bu bevosita berilmagan, lekin shu berilgan material bilan ma'lum
bir munosabatda bo'ladigan narsani bilishdir.
Do'stlaringiz bilan baham: |
