O‘zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi abdulla avloniy nomidagi xalq ta’limi muammolarini

Og‘zaki va aniq rasmiylashtirilgan masalalar. 12 may kuni Akmalning oyisi 
unga “Dadang o‘tirgan poyezd Toshkentga 2 sutka va 13 soatdan keyin keladi”, dedi. 
Shunda Akmal soatiga qaradi va roppa-rosa 17
00
ekanligini ko‘rdi. Poezd qaysi kuni 
va soat nechada etib keladi? 
Yechilishi. Bu masalani echishda o‘quvchi bir sutgada 24 soat borligini hisobga 
oladi va oyisining aytgan kuni hisobi bo‘yicha og‘zaki 2 sutkani 14 may kuni 
ekanligin aniqlaydi. Bu jarayonda Akmal dadasining Toshkentga kelish vaqtiga 2 
sutkani qo‘shadi 14 may va yana oyisining aytgan vaqti 17
00 
ekanini hisobga olib, 
yana 13 soat vaqtdan keyin kelishini o‘z tassavvurlariga ko‘ra hisoblay boshlaydi. U 
esa, o‘quvchining tushuncha va tasavvurini rivojlanishiga turtki bo‘ladi. Akmalning 
hisoblashiga ko‘ra dadasi Toshkentga 15 may kuni soat 4
00 
da kelishini topadi (1 sutka 
24 soat, 24
00 
- 17
00 
= 7 soat, 15 may va 13-7= 4. 15 may kuni soat 4
00
da).
Ijodiy masalalar.YOsh matematiklarning yozgi lagerida Dilshod har kuni 4 ta 
masala echsa, Asliddin 3 ta masala echardi. Dilshod hamma masalalarni 6 kunda 
echib tugatdi. SHuncha masalani Asliddin necha kunda echib tugatadi? 
Yechilishi. O‘quvchiga masala oddiy tuyilsa-da masala ijodiy yondashishga 
dastlabki qadam bo‘lib xizmat qiladi. CHunki, masala sharti hayotiy misollar orqali 
berilib, o‘quvchining echimni topishida ijodiy yondashiladi. Dilshodning kuniga 4 
tadan 
24
6
4
=

ta masala echganligini topib oladi. Aslidinning esa, kuniga 3 tadan 
misol echishini hisobga olib. Bu jarayon o‘quvchining ijodiy yondashishiga dastlabki 
qadamdir. Dilshod 6 kunda echgan masalalar sonini Asliddin 24 kunda echganligini 
hisobga olib. Asliddin 
8
3
:
24
= kunda echib tugatganligini topadi.