O‘zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi respublika ta’lim markazi umumiy o‘rta ta’limning

Tarixiy fikrlash qobiliyatini rivojlantirish: o‘quvchilarda dalillarni baholash, qiyosiy va sababiy tahlillarni ishlab chiqish, tarixiy jarayonlarni talqin qilish va zamonaviy hayotdagi asosli qarorlarni ishonchli tarixiy dalillar bilan asoslash ko‘nikmalarini shakllantirishga qaratiladi.
Tarixiy tushunchani shakllantirish: O‘quvchilar o‘z millati va dunyo tarixi to‘g‘risida nimalarni bilishlari kerakligini belgilaydigan tarixiy tushunchalarni shakllantirishdan iborat. Ushbu tushunchalar inson faoliyatining kamida beshta: ijtimoiy, siyosiy, ilmiy-tehnologik, iqtisodiy va madaniy (falsafiy/diniy/estetik) sohalardagi intilishlari, yutuqlari va muvaffaqiyatsizliklari o‘rganishdan olinadi. Ular shuningdek, o‘quvchilarga zamonaviy fuqarolar oldida turgan dolzarb muammolarni va masalalarni tahlil qilish uchun zarur bo‘lgan tarixiy istiqbollarni taqdim etadi.

Tarix fani bo‘yicha standartlar yaratish bo‘yicha mezonlar:

10
AQShdagi Tarix fani bo‘yicha milliy standartlar kengashi tomonidan ishlab chiqilgan va takomillashtirilgan quyidagi mezonlar bolalar bog‘chalari o‘quvchilaridan tortib yuqori sinf o‘quvchilari uchun moslashtirilgan.

1. 
   Standartlar intellektual jihatdan talabchan bo‘lishi, eng yaxshi tarixiy jarayonlarni aks ettirishi va faktlar, sana va ismlarni passiv singdirishdan ko‘ra faol savol-javob va o‘rganishga yo‘naltirilgan bo‘lishi kerak.
   
2. 
   Bunday standartlar barcha o‘quvchilardan bir xil darajada kutilgan bo‘lishi va barcha o‘quvchilar ushbu standartlarga erishish uchun zarur bo‘lgan o‘quv imkoniyatlaridan teng ravishda foydalanish imkoniyati bilan ta’minlanishi kerak.
   
3. 
   Standartlar bolalarning eng boshlang‘ich maktab yillaridanoq tarixning ma’nosi va tarixchilarning uslublarini o‘rganish qobiliyatini aks ettirishi kerak.
   
4. 
   Standartlar xronologiyada asoslanishi kerak, bu tarixdagi holat va sabablarni tushunishga yordam beradigan tashkiliy yondashuvdir.
   
5. 
   Standartlar Amerika Qo‘shma Shtatlari va jahon tarixidagi keng mavzularni ta’kidlash va muayyan tarixiy voqealar, g‘oyalar, harakatlar, shaxslar va hujjatlarni tekshirish o‘rtasida muvozanatni saqlashi kerak.
   
6. 
   Barcha tarixiy tadqiqotlar umumiy g‘oyalar va qadriyatlarni hisobga olgan holda ma’lumotlarni tanlash va tartiblashni o‘z ichiga oladi. Tarix me’yorlari dalillarni ishonchli tarixiy mulohaza-puxta baholash, muvozanatli talqin va qiyosiy tahlil tamoyillarini aks ettirishi kerak. Tarixni o‘rganish siyosiy propagandadan holi bo‘lishi lozim.
   
7. 
   Standartlar tarixiy bilimlarni o‘z ichiga olgan turli xil dalil manbalarini, shu jumladan yozma hujjatlar, og‘zaki an’analar, miqdoriy ma’lumotlar, ommaviy madaniyat, adabiyot, asarlar, san’at va musiqa, shuningdek tarixiy joylar, fotosuratlar va filmlardan xabardorlikni, ularni qadrlashni va ulardan foydalanishni o‘z ichiga olishi kerak.
   
8. 
   Amerika Qo‘shma Shtatlari tarixining me’yorlari guruhlarning ijtimoiy va iqtisodiy holati, jinsi, mintaqasi, siyosati, dini va millatning mushtarak tomonlari bilan ajralib turadigan xilma-xilligini aks ettirishi kerak. Muayyan guruhlar, shaxslarning hissalari va kurashlari kiritilishi kerak.
   
9. 
   Amerika Qo‘shma Shtatlari tarixidagi standartlar fuqarolik ta’limiga umumiy fuqarolik qadriyatlarini tushunishni rivojlantirish orqali, millat tarixidagi asosiy siyosiy masalalarni tahlil qilish va ko‘plab odamlar o‘rtasida o‘zaro hurmatni rivojlantirish orqali o‘z hissasini qo‘shishi kerak.
   
10. 
    Tarix standartlari fuqarolik jamiyatining mohiyatini va uning hukumat, fuqarolar bilan aloqalarini ta’kidlashi kerak. Amerika Qo‘shma Shtatlari tarixidagi ta’lim standartlari millatning demokratik siyosiy tizimining tarixiy kelib chiqishi va uning ideallari, institutlarining doimiy rivojlanishi,
    

11
qarama-qarshiliklari va uning mukammal amaldagi shakli o‘rtasidagi farqni kamaytirish uchun kurashish masalalarini hal qilishi kerak. Jahon tarixi fani standartlari demokratiya turlaridan tortib, avtoritarizm turlariga qadar va siyosiy dunyoning barcha qismlarida sivilizatsiyalar tomonidan ishlab chiqilgan g‘oyalar, intilishlarni o‘z ichiga olgan siyosiy institutlarning turli xil shakllaridan iborat bo‘lishi kerak.

11. 
    Qo‘shma Shtatlar va Jahon tarixidagi standartlar alohida ishlab chiqilgan bo‘lishi kerak, ammo mazmuni bilan o‘zaro bog‘liq va formati o‘xshash bo‘lishi kerak. Amerika Qo‘shma Shtatlari tarixidagi standartlar millat ochgan global kontekstni aks ettirishi va Jahon tarixi Amerika Qo‘shma Shtatlari tarixini uning ajralmas qismlaridan biri sifatida ko‘rib chiqishi kerak.
    
12. 
    Standartlar Qo‘shma Shtatlar va Jahon tarixidagi so‘nggi voqealar, jumladan, Ikkinchi jahon urushidan keyingi davrdagi ijtimoiy va siyosiy o‘zgarishlar va xalqaro aloqalarni tegishli yoritishni o‘z ichiga olishi kerak.
    
13. 
    Amerika Qo‘shma Shtatlari va Jahon tarixi standartlari amaliy tadqiqotlar va tarixiy tadqiqotlar orqali aniq voqealar va harakatlarni o‘rganish orqali mintaqaviy va mahalliy tarixdan foydalanishi kerak. Mahalliy va mintaqaviy tarix Amerika Qo‘shma Shtatlari va jahon tarixining keng doiralarini takomillashtirishi kerak.
    
14. 
    Amerika Qo‘shma Shtatlari va Jahon tarixi standartlari din, fan va tehnika, siyosat va hukumat, iqtisodiyot, atrof-muhit, intellektual va ijtimoiy hayot, adabiyot va san’at bilan o‘zaro aloqalar kabi insoniyat madaniyatining asosiy yo‘nalishlarini birlashtirishi kerak.
    
15. 
    Jahon tarixidagi me’yorlar turli xil sivilizatsiyalar tarixi va qadriyatlarini, shu jumladan G‘arbning madaniyatini ko‘rib chiqishi kerak va ayniqsa, ular o‘rtasidagi o‘zaro ta’sirlarni o‘rganishi kerak.