Oziq-ovqat kimyosi

Qandolat va sut mahsulotlarining ko‘rsatkichlarini aniqlash 
Qandolat mahsulotlari eritmalarining muhitini aniqlash 
Qandolat mahsulotlarini ishlab chiqarishda, ularning ta’mini 
yaxshilash va boshqa maqsadlarda turli organik kislotalar (limon, olma 
va sh. o‘.) ishlatiladi. Ular qandolat mahsulotlariga nordon reaksiya 
beradi. 
Lekin 
ba’zi 
xamirlardan 
tayyorlanadigan 
qandolat 
mahsulotlariga (pryanik, pechene va sh. o‘.) osh sodasi qo‘shiladi. Soda 
qo‘shilgan mahsulotga ishqoriy muhit beradi. Kislotaligi yoki ishqorligi 
deganda berilgan mahsulotdagi kislota yoki ishqorning foiz hisobidagi 
miqdori tushuniladi. Qandolat mahsulotlarining kislotaliligi yoki 
ishqoriyligi gradusda ifodalanadi. Kislotalik gradusi deb 100 g 
mahsulotdagi kislotani neytrallash uchun sarf bo‘lgan 1 N li ishqor 
eritmasining millilitr soniga aytiladi. Xuddi shuningdek, ishqoriylik 
gradusi deganda 100 g mahsulotdagi ishqorni neytrallash uchun 
sarflangan 1 N li kisldota eritmasining millimetrlar soni tushuniladi.
Agar 100 g mahsulotdagi kislotani neytrallash uchun ketgan 1 N li 
ishqor eritmasining millilitrlar soni aniq bo‘lsa, mahsulotdagi 
(qo‘shilgan) organik kislotaning kislotalik gradusini berilgan organik 
kislota foiziga hisoblab chiqish mumkin (16-jadval).
Berilgan (qo‘shilgan) kislotaning foizini topish uchun 1 N li 
ishqor 
eritmasi 
millilitrlar sonini (gradusini) 
shu 
kislotaning 
milligramm–ekvivalentiga ko‘paytirish kerak. 
16-jadval
Kislotalik gradusidan foizga o‘tkazish koeffitsentlari 
Kislota
Kislotaning milligramm-ekvivalienti, g. 
Sirka kislota 
0,060 
Sut kislota 
0,090 
Olma kislota 
0,067 
Limon kislota (1 molekula suv) 
0,070 
Limon kislota, suvsiz 
0,064 
Vino kislota 
0,075