Ҳозирги ўзбек тили

II.Frazeologik antonimiya ikki frazemaning o’zaro zid ma’no ifodalashidir: oshig’i olchi va ishi o’ngidan kelmaslik; boshi ko’kka etmoq va fig’oni falakka chiqmoq kabi.
Antonimiya hodisasi ikki frazema o’rtasidagina emas, leksema bilan frazema o’rtasida ham yuzaga kelishi mumkin: xursand (leksema)-dili siyoh (frazema), landavur (leksema)-yulduzni benarvon uradigan (frazema) kabi. Bular lug’aviy antonimlarning leksik-frazeologik turi sanaladi. Demak, lug’aviy birliklar o’zaro zid ma’no anglatishiga ko’ra leksik antonimlar (so’z bilan so’z o’rtasida), frazeologik antonimlar (frazema bilan frazema o’rtasida) va leksik-frazeologik antonimlar (so’z bilan frazema o’rtasida) kabi mikrosistemalarni hosil qilishlari mumkin.


MUHOKAMA UChUN SAVOLLAR
1.Frazemalarning shakl munosabatini qanday tushunasiz? Ma’no munosabatini-chi?
2.Frazeologik omonimiya va frazeologik paronimiya qanday farqlanadi?
3.Frazeologik sinonimiya va frazeologik variatsiyaning farqlarini tushuntiring.
4.Frazeologik antonimlar haqida ma’lumot bering.
Mavzuga oid mustaqil ish topshiriqlari:
1. Frazemalarning shakl va ma’no munosabati.


Mavzu bo’yicha asosiy xulosalar:
Frazeologiya tilshunoslikning bir bo’limi bo’lib, u tilning luІat tarkibidagi frazemalar haqida ma’lumot beradi.
Frazema ko’chma ma’noli turІun konstruktsiyadir. Masalan, zo’raymoq (leksema)-avj olmoq (frazema), qiynalmoq (leksema)-azob chekmoq (frazema) kabi. Demak, frazema ham leksema kabi luІaviy birlik sanaladi, ammo o’zining ifoda va mazmun planlaridagi qator belgilari bilan leksemadan farqlanadi.
Frazemaning ifoda plani deganda uning tovush tomoni, leksik tarkibi, birikmaga yoki gapga teng konstruktsiyasi nazarda tutiladi.


LEKSIKOGRAFIYA
“Leksikografiya” mavzusidagi ma’ruza mashg’ulotining texnologik xaritasi