Pedagogik diagnostika

Tarbiyalanganlik darajasini aniqlash testlari. Shuni alohida qayd etish lozimki, bugungi kunda pedagogik diagnostikada tashxislash metodlari to`laqonli o`rganilib chiqilmagan.
Bugungi kunda tarbiyalanganlik darajasini aniqlaydigan quyidagi testlar mavjud:

1. 
   Umuminsoniy sifatlarni shakllantirish testlari;
   
2. 
   Axloqiy tushunchalarni shakllantirish testlari;
   
3. 
   Ijtimoiy va boshqa sifatlarning shakllanganligini aniqlash testlari;
   

Shaxsning alohida sifatlari (temperament, idrok, xarakter)ni aniqlash testlari.
O`lchovning metodik sifat talablari Pedagogik diagnostikada «o`lchov» tushunchasi. Pedagogik diagnostikada o`lchovning natijalari aniqlik va ishonchililik talablariga javob berishi lozim. O`lchovning sifatiga quyidagi talablar qo`yiladi:

1. 
   Ob’ektivlik.
   
2. 
   Ishonchlilik.
   
3. 
   Validlik (ingliz tilida: valid–ahamiyatga ega, qadrli; rus tilida: показательность, действительность, достоверность).
   

Ob’ektivlik deganda o`lchov natijalari tadqiqotchiga bog`liq bo`lmagan tarzda baholanishi yoki bir necha voqea–hodisani tadqiqotchilarning shu masala yuzasidan deyarli bir xil xulosa chiqarishi tushuniladi.
O`lchovni o`tkazish ob’ektivligi ta’lim jarayoni qatnashchilarining aynan bir xil sharoitda bo`lishini taqozo etadi.
Ma’lumotlarni tahlil qilishning ob’ektivligi alohida qiziqish uyg`otadi. An’anaviy baholash tizimida ma’lumotlarni tahlil etishda ob’ektivlik past bo`ladi. Masalan, bitta yozma ishni turli o`qituvchi turlicha baholaydi, ya’ni baho ob’ektiv bo`lmaydi.
Ishonchlilik deganda o`rganilgan u yoki bu aniq belgining ishonchlilik va aniqlik darajasi tushuniladi.
«Agar biror belgi yuqori darajadagi aniqlik bilan o`lchansa, uning aks etish darajasi shkalada bitta yagona nuqtaga tushadi»¹. demak, aniq va uncha aniq bo`lmagan o`lchov haqida gapirilganda quyidagicha misolni keltirish mumkin: masofa 4188 millimetrni tashkil qiladi, yoki masofa 4 metrga yaqinni tashkil qiladi.
O`lchovning ishonchlilik darajasi ishonchlilik koeffitsiyenti bilan aniqlanadi.
Validlik. O`lchov sifatining muhim metodik talablaridan biri validlikdir. Validlik haqiqatda ham o`lchash talab etilayotgan narsa o`lchandimi yoki boshqa narsa o`lchanganligini aniqlaydi.
Test metodikasida validlikning to`rtta turi uchraydi:
–Mazmunning validligi;
–Natijaning validligi;
–Prognozning validligi;
–Kostruktiv validlik.
O`lchov sifatining yuqoridagi muhim uchta talabi bilan birga adabiyotlarda boshqa mezonlar (kriteriyalar) ham uchraydi. Linert quyidagi mezonlarni keltiradi<sup>6</sup>:
a) testning o`lchamli bo`lishi (normalangan testlar);
b) testning solishtirma bo`lishi (test o`zining egizagi, alternativi bilan taqqoslanadi);
v) testning tejamli bo`lishi;
g) testning foydali bo`lishi.