Philological research: language, literature, education filologik tadqiqotlar

РЕЗЮМЕ. В статье расматривается вопрос о стилистических особенностях английского языка: 
формирование, строение, речевые свойства публицистического, художественного, газентого, научно-
го, официального стилей. 
Philological research: language, literature, education
2022; 5-6(5-6)
Qabul qilingan sana: 08.11.2022
Nashr etilgan sana: 28.11.2022
ISNN: 2181-1741 (Print); ISNN: 2181-1725
SURXONDARYO GIDRONIMLARINING TARKIBIY TUZILISHI
Majidova 
Shahnoza Komilovna,
Termiz davlat pedagogika instituti O‘zbek tili va adabiyoti kafedrasi o‘qituvchisi
Gidronimlar geografik xaritalar va planlarning
ajralmas tarkibiy qismi hisoblanadi. Shu bilan bir-
galikda qonuniy hujjatlarda, hukumat qarorlarida,
ma’muriy boshqaruv organlari faoliyatida, xilma-xil
ma’lumotnomalarda, ilmiy, ta’lim, axborotga oid va
boshqa ko‘plab nashrlarda uchrab turadi.
Gidronim ham so‘z, lekin suv havzalari va in-
shootlarini ifodalaydigan atoqli ot. O‘zbekiston hudu-
didagi barcha gidronimlar o‘zbek tili imlosining amal-
dagi qoidalari asosida yoziladi.
O‘zbek tili gidronimlari tuzilishiga ko‘ra sodda,
qo‘shma va tarkibli gidronimlarga bo‘linadi, miqdoran
qo‘shma gidronimlar salmoqli o‘rin tutadi
Z. Do‘simov toponimlarning tuzilishiga ko‘ra tas-
nifini struktural-tipologik tasnif, deb ataydi va bu jihat-
dan toponimlarni quyidagicha guruhlaydi:
1. Affikssiz toponimlar va tub nomlar: Qal’a, Alan,
Bo‘z, Jam, Adak, kabi.
2. Affiksal toponimlar yoki yasama nomlar:
Tuyachi, Ko‘salar, Toshloq, Tangzor.
3. Prefiksal toponimlar: Poyariq, Bevatan, Sardaha.
4. Indikatorli toponimlar yoki toponim-kompozit-
lar. Muallif izohicha, bunday nomlar o‘ziga obyekt
yoki uning biror xususiyatini ko‘rsatuvchi toponimik 
indikatorlar (aniqlagichlar)ni birlashtirgan holda kela-
di: Bekobod, Uzunko‘l, O‘rta Chirchiq kabi. Uningc-
ha, bu guruhga tojikcha izofali nomlarni ham kiritish 
mumkin: Shahrisabz, Den.. (Dehinav), Kitob (Kifti 
ob) kabi.
5. Birikmali toponimlar.
Z. Do‘simov ko‘rsatishicha, bunday nomlar butun 
turkiy tillarga xos bo‘lib, obyekt haqida biror hodisani 
yoki uning xususiyatini ifodalaydi: Qo‘yqirilgan qal’a, 
Odam o‘lgan ko‘l, Qizketgan (kanal) va h.k.
1
Mazkur tasnifda guruhlarning nomlanishida gram-
matik an’analarga muvofiqlik buzilgan, “Indikatorli 
toponimlar” guruhida topoformat va indikator aral-
ashtirib yuborilgan, guruhlarga berilgan izohga ko‘ra, 
“Birikmali toponimlar” guruhiga kirishi lozim bo‘lgan 
O‘rta Chirchiq toponimi indikatorli toponimlar gu-
ruhiga kiritilgan. Bizningcha, prefiks ham affiksligiga 
ko‘ra 2-, 3-guruhlarni birlashtirib “Affiksli toponimlar” 
deb nomlansa, maqsadga muvofiq bo‘lardi. Shuning-
dek, Poyariq toponimidagi poy prefiks emas. Tojik-
cha izofali nomlarni ham birikmali toponimlar sirasiga 
kiritilsa to‘g‘riroq bo‘lardi. 
1 
Do‘simov Z. Toponimlar tasnifi masalasiga doir // O‘zbek tili 
va adabiyoti. 1978, -№1. – B. 19-20. 
1
The belles-lettres style is now generally applied (when used 
at all) to the lighter branches of literature.

---

56
Тилшунослик • Языкознание • Linguistics
Z. Do‘simov, boshqa bir o‘rinda, Xorazm toponim-
larini morfologik strukturasiga ko‘ra quyidagi gu-
ruhlarga ajratadi:
1. Apellyativ nomlar. 2. Formantli nomlar. 3. Ind-
ikatorli nomlar.
1
Bu tasnif avvalgisidan ancha mukammalroq.
X. Xolmo‘minov Boy. mikrotoponimiyasi asosida 
toponimlarni tuzilishiga ko‘ra uch turga ajratadi:
1) sodda nomlar; 2) qo‘shma toponimlar; 3) 
murakkab nomlar.
X. Xolmo‘minov qo‘shma toponimlarga kompozit-
siya usuli bilan yasalgan qo‘shma hamda juft nomlar 
kirishini ko‘rsatadi va misol sifatida Dortosh, Fotimab-