Proffessor Hamidov Hojiakbar Hamidovich Ernazarov Shermuxammat Eshbekovich Raxmonov Bahodir Mirzaevich

Turkiston general-gubernatorligi tuzilishi 
O`ratepa va Jizzax uchun janglar. Orenburg general-gubernatori 
Krijanovskiy 1865 yilning kuzida Toshkentga etib keldi. U Toshkentni Qo`qon va 
Buxoro ta’siridan mutlaqo xalos qilish uchun avval mustaqil o`lka deb e’lon qildi. 
Buxoro amiri bu paytda Xo`janddan Qo`qon xonligi ichkarisiga bostirib kirdi va 
rus qo`mondonligiga Toshkentni topshirish talabini qo`ydi. Buxoroga yuborilgan 
rus elchilarini qamoqqa hukm qildi. Bu ruslarning Buxoroga urush ochishiga 
bahona bo`ldi.
Chernyaev o`rniga tayinlangan qo`mondon Romanovskiyga Buxoroga 
mumkin qadar kelishuvchilik munosabatida bo`lish tayinlanib, zarurat bo`lsa urush 
qilishga ruxsat etilgan edi. Chernyaev Rus podshosi oldida o`z mavqeini 
mustahkamlab olish uchun Romanovskiy ruxsatsiz 1866 yil yanvarda Jizzaxga 
hujum qildi. Buxoro amiri Muzaffarning ruslarga qarshi birga kurash olib borish 
taklifini Xudoyorxon rad qildi. Jizzax mudofaasida shahar hokimi Olloyorbekning
xizmati katta bo`ldi. Chernyaevning Jizzaxga hujumi qaqshatgach zarbaga uchradi. 
Chernyaevning o`zboshimchaligi va Jizzaxdagi mag’lubiyatidan keyin Rus 
imperatori Aleksandr II uni O`rta Osiyoda harbiy harakat qilishdan mahrum qildi 
va u yana Peterburgga chaqirib olindi.

---

253 
Sarkarda Olloyor devonbegi qarindoshlari To`xtamishbek va Fozil dodxox 
amirdan norozi bo`lib, Erjar jangidan o`z qo`shinini olib ketishiga devonbegining 
yoshgina qizini amir tortib olishi va qizining o`ldirilishi sabab bo`ldi. 
Romanovskiy Erjar yaqinida amir qo`shinlarini 1866 yil 8 mayda tor-mor qildi va 
1866 yil 17-24 mayda Xo`jand qal’asini egalladi. O`ratepa 1866 yil 2 oktyabrda 
bosib olindi, ayollar ham mudofaada ishtirok etib, 15 ming kishi halok bo`lgan.
Orenburg 
general-gubernatori 
Krijanovskiy 
Rossiya 
harbiy 
vaziri 
Milyutinga yozgan telegrammasida Jizzax 1866 yil 18 oktyabrda egallanganligi 
aytiladi. Jizzax vatanparvarlarini qirg’in qilish tashkilotchisi fon Repe edi. Qo`qon 
xoni Xudoyorxon Buxoro amiriga nisbatan xoinona ish tutib general 
Romanovskiyga tabrik telegrammasi yo`lladi. «Mening ro`paramda ko`plab 
odamlar va otlarning murdasi tog’ kabi uyulib yotibdi» - degan edi rus zobiti 
Zinov’ev Jizzax bosqini haqida xotiralarida («Russkiy invalid» 1868 y.).