Proffessor Hamidov Hojiakbar Hamidovich Ernazarov Shermuxammat Eshbekovich Raxmonov Bahodir Mirzaevich

Temuriylar saltanatining inqirozi 
Siyosiy beqarorlik. Abdulatif o`z inisi Abdulazizni hamda otasiga sodiq 
bo`lgan amirlarni o`ldirtirdi. «Padarkush» (ota qotili) deb la’natlangan Abdullatif 6 
yarim oy o`tgach saroy fitnasida o`ldirilib, kallasi Ulug’bek madrasasi peshtoqiga 
osib qo`yildi. Muxolifatchi kuchlar Samarqandda Shohruxning nabirasi Mirzo 
Abdulloni, Buxoroda Mironshohning nabirasi Abu Saidni hukmdor qilib 
ko`tarishadi. Ular o`rtasida taxt uchun yana kurash boshlanadi.
Movarounnahr va Xurosondagi o`zaro kurashlar Dashti Qipchoq 
hukmdorlari uchun juda qo`l keladi. Abulxayrxon 1451 yil Abu Said ishtirokida 
Toshkent, Chinoz, Jizzax orqali Samarqandga Mirzo Abdulloga qarshi yurish 
qiladi. Sheroz qishlog’i yaqinida Bulung’ur anhori yoqasida bo`lgan jangda Mirzo 
Abdullo halok bo`ladi. Abu Said Samarqandni (1451) Abulxayrxon yordamida 
egallab Movarounnahrga hokim bo`ladi.

---

128 
Xuroson bu davrda Shohruhning nabirasi Abulqosim Bobur tasarrufida edi. 
Siyosiy tarqoqlik avj olib Xuroson 11 bo`lakka ajralib ketadi. Abulqosim Bobur 
1457 yil vafot etgach, Xurosonda vaziyat yana mushkullashadi. Xurosonda va 
Hirotda da’vogarlar ko`p bo`lsada, ularning birortasi ham davlatni idora qiladigan 
kuchga ega emas edi. Abu Said bu vaziyatdan foydalanib 1457 yil Hirotni 
egallaydi, saltanatning har ikki qismini (Movarounnahr va Xurosonni) 
birlashtiradi.
Viloyat hokimlarining mustaqilikka intilishi, ayniqsa Abulqosim Bobur 
vafotidan so`ng Xorazmni egallagan Umarshayx Mirzo avlodi Sulton Husaynning 
isyonlari Abu Saidni tashvishlantirdi. Abu Said 1469 yil bahorida Ozarbayjon, 
G’arbiy Eron, Iroqqacha bo`lgan viloyatlarni egallab turgan turkmanlarga qarshi 
jangda halok bo`ladi. Abu Saidning vorislari Sulton Husayn bilan to`qnashishga 
jur’at etaolmay Movarounnahrga qaytadilar. Sulton Husayn Boyqaro 1469 yil 24 
martda Xurosonning hokimi sifatida Hirotga kirib boradi. Temuriylar saltanati 
yana 2 qismga: 1) Sulton Husay hukmronligidagi Xurosonga. 2) Abu Saidning 
o`g’li Sulton Ahmad hukmronligidagi Movarounnahrga bo`linib ketadi.