Q. D. Davranov, B. S. Aliqulov nanobiotexnologiya

Saqlash 
suv
Quyosh
energiyasi
Bioreaktorlar
Dizel
yoqilg'isi
va dizel 
yoqi!g‘isining 
aralashmasi
99-rasm. «Issiqlik fermasi» deb ataluvchi bioreaktorlar sistemasi quyosh 
(yorug'ligini) nuriniyutib, CO
2
 (karbonat angidridi)
va 
maxsus tarkibga ega 
bo 'Igan ozuqa muhitida о ‘stirilganda, fotosintez jarayonida bioissiqlik 
(biotoplivo) ishlab chiqaradi. Separator-ko ‘k-yashil bakteriyalarni hayotiy 
mahsulotlarini ajratadi va dizelyoqilg'isini ajratib olib, suvniyana 
sistemaga qaytaradi.
Bu gen bilan birga (yonma-yon) shu bakteriyalarni DNKsiga 
«genetik pereklyuchatellar» deb atalgan ikkinchi gen ham kiritilgan. Bu 
gen ko‘k-yashil bakteriyalarni o‘sishini va ko'payishini chegaralab 
qo‘yish xususiyatiga ega bo‘lgan. Mana shu gen yordamida bakte- 
riyalarga faqat bir necha kun bo‘linishga «ruxsat qilingan». Keyin, 
«genetik pereklyuchatel» yordamida bakteriyaning ko‘payishini sekin- 
lashtirib, butun kuchni etanol ishlab chiqarishga sarflashga qaratilgan.
183

---

Shu tartibda bakteriya biomassasining minimal holatida, maksimal 
miqdorda etanol chiqarishga imkon yaratilgan.
Mana shu bakteriyalami ko'paytirish uchun maxsus fotobio- 
reaktorlar konstruksiya qilingan. Bunday reaktorlar doimiy ravishda toza 
suv kirib turishga muhtojlik sezmaydi va unchalik katta joy ham 
egallamaydi (99-rasm).
Ko'k-yashil bakteriyalar fotosintez jarayonida o‘zi yashab turgan 
suyuq muhitga to‘xtovsiz bioissiqlik chiqarib turadi. Maxsus separator 
doimiy ravishda bioissiqlikni qolgan moddalardan ajratib turadi. 
Bioissiqlik ajratib olingandan keyin, qolgan suv va unda erigan boshqa 
moddalar 
yana 
bioreaktorlar 
sistemasiga 
qaytarib 
turiladi. 
Bioreaktorlami bunday sistemasi - «issiqlik firmasi» deyilib, u yuqori 
darajada iqtisodiy va ekologik xarakteristikaga ega. Bunday ustuvorlik 
hozirgacha ma’lum bo‘lgan bioissiqlik ishlab chiqarishga moslashgan 
biotexnologiyalarga nisbatan ham namoyon bo‘ladi.