Qaramalshiliq, qoy ha’m eshkilerdi qolg’a u’yretiw da’wirinde ju’z bergen o’zgerisler

4. Gibridlew. Gibridlewdiń maqseti. Hár qiyli túrge kiriwshi haywanlardi shaǵilistiriw gibridlew dep ataladi. Gibridlew eki maqsette qollaniladi.
1. Jumisshi haywan aliw ushin
2. Taza poroda shiǵariw ushin. Túrler araliq gibridlewde ǵashir, yaǵniy at penen eshek gibridi, bir órkeshli túye menen eki órkeshli túye gibridi misal boladi. Taza poroda shiǵariw maqsetinde shaǵilistiriw joli menen shortgorn góshli poroda menen Indiyaniń órkeshli qaramali-zebudan qaramaldiń Santa-gertruda porodasi jetistirilgen. Jumsaq júnli qoydi jabayi qoy – arxar menen shaǵilistirip, qazaqi arxar merinos porodasi shiǵaril
Qoyshılıqta hám eshkishilikte haywanlardı tańlaw hám iriklew principleri.
Qo'ychilik — sharbashılıqtıń qoyni urchitish menen shuǵıllanatuǵın tarmaǵı. Azıq-túlik ónimleri (gósh, may, sút) hám jeńil sanaatqa qımbatlı sheki onim (jún, teri, teri) jetkezip beredi. Qoy juni xalıq xojalıǵı ushın zárúrli áhmiyetke iye boladı. Qoy junidan gazmol, trikotaj buyımlar, ǵalı hám t.b., terisidan postın, terinen túrli kiyimkechaklar tikiladi, góshi belok hám yogga bay to'yimli ónim, sutinen pishloq, ırımshık hám basqa tayarlanadı. Qo'ychilik alınatuǵın ónimge qaray gósh-may, gósh-jún hám gósh-jún-sút, olar óz gezeginde, mayin junli, yarım mayin junli, ırı júnli, yarım ırı júnli, terili, postın -bop jónelislerge bólinedi. Orta Aziya hám Kazaxstanda qorako'lchilik hám gósh-may baǵdarı daǵı q. rawajlanǵan. Qoy xanakilashtirilgandan baslap adamlar odan alınatuǵın sheki onim hám gósh ónimlerinen paydalana basladılar. Insan iskerligi nátiyjesinde qáddi. kammahsul ırı júnli qoy jaqsılanǵan hám jemisdorligi asırılǵan. Eramızǵa bir neshe mıń jıl aldın Kishi Aziyada birinshi mayin junli qoy, Orta Al Aziyada bolsa qorako'l qoy zatları payda boldı. Qo'ychilik sharbashılıqtaǵı ǵárezsiz tarmaq retinde, tiykarınan, shól hám sahra, tawlıq aymaqlarda qo'ychi baylardıń jeke xojalıqlarında alıp barılǵan. 20 -ásirdiń 20 -jıllarından baslap Ózbekstanda Qo'ychilik ka bólek tarmaq retinde itibar berila baslandı. Iri mámleket hám jámáát Qo'ychilik xojalıqları, keyinirek qánigelesken násilshilik baǵdarı daǵı xojalıqlar (násilshilik zavodları ) dúzildi. 30 -jıllardan jámáát hám mámleket xojalıqları (kolxozlar hám sovxozlar) de Qo'ychilik fermaları dúzildi. Burınǵı Birlespediń basqa aymaqlarından mayin junli qoy (merinoslar) keltirildi. Mayin junli Qo'ychilikni rawajlandırıw, kammahsul qoyni jemisdor qoy zatları menen shaǵılıstırıw, qoyni jasalma urıwlantirishning jańa usılların islep shıǵıw hám ámeliyatqa qollanıw etiw jumısları alıp barıldı, qoyni bagıw hám asıraw sharayatları jaqsılandi. veterinariya xızmeti kórsetiw sisteması dúzildi. Nátiyjede padalardıń zot quramı jaqsılandi, qoy tuyog'i sanı kóbeydi, qoyning jemisdorligi asdı, Qo'ychilikda mayin junli hám ortasha mayin junli qoy úlesi arttı, bas sanı kóbeydi. Respublikada 1923-jılda barlıq zotdagi qoy bas sanı 3, 1 mln. bolsa, 80-jıllar basına kelip, olardıń sanı 8, 9 mln. boshga, sonday-aq, qorako'l qoyi 5, 3 mln. boshga jetti. Ózbekstanda qoy, tiykarınan, jaylawda boqiladi (hawa rayı sharayatı qolaysız jaǵdaylarda qosımsha azıqlantiriladi). Góshga tapsıriletuǵın qorako'l qoyni jaqsı semirtirish ushın kuzda olardıń suruvlari dúziledi. Baǵılǵanǵa baǵılatuǵın qoyga shulxa, gúnjara yamasa tert beriledi. 70-80 kúnde qoy jaqsı semiradi hám góshga tapsırıladı. 90 -jıllar basınan Qo'ychilikda tereń ekonomikalıq reformalar ámelge asırıldı. Ózbekstan Respublikası ministrler Mákemesiniń 1993-jıl 15 mart daǵı " Respublika sharbashılıǵında ekonomikalıq reformalardı tereńlestiriw ilajları tuwrısında" gi sheshimine muwapıq barlıq jámáát xojalıǵı Qo'ychilik fermaları jekelestirildi hám fermer xojalıqları qurıldı. Qo'ychilikka qánigelesken mámleket xojalıqları (z-dlari) jámáát (shirkat) xojalıqlarına aylantırildi. 1998-jıl iyunda qorako'lchilikda islep shıǵarıw hám sawda masa-lalari menen shuǵıllanatuǵın hám respublikada barlıq qorako'lchilik shirkat xojalıqların hám aymaqlıq wálayat birlespelerin óz ishine alǵan " Ózbek qorako'li" kompaniyası dúzildi. Respublika Qo'ychilikda turpayı jún hám gósh-may beretuǵın hisori hám jaydarı qoy zatları tiykarǵı orındı iyeleydi. Hisori qoy, tiykarınan, taw hám taw aldı regionlarında (Surxon-dárya, Qashqadárya hám Jizzaq wálayatları ) boqiladi (qarang Hisori qoy zoti). Shańaraq xojalıqlarında baǵılatuǵın jámi qoyning derlik yarımın jaydarı qoy quraydı. Bul zatlar Qaraqalpaqstan Respublikası, Buxara hám Navaiy wálayatlarında kóp tarqalǵan. Yarım turpayı jún alınatuǵın saraja, Olay hám Tadjikistan qoy zatları, tiykarınan, Ferǵana hám Tashkent wálayatlarındaǵı taw, taw aldı jaylawlarına jaqsı maslasqan. Qo'ychilikka tiyisli i. t.jumısları Sharbashılıq institutı, Qorako'lchilik hám shól ekologiyası institutıt alıp barıladı. Qo'ychilik jáhán daǵı kóplegen mámleketlerde rawajlanǵan. Dúnya boyınsha 1068669 mıń bas qoy boqildi, 497, 6 mln. bas qoy shoqmardı hám 7, 4 mln. t qoy góshi islep shıǵarıldı (1999 ). Jáhán mámleketlerinde urchitilayotgan qoyning derlik yarımı Avstraliya, Jańa Zelandiya, Indiya, Turkiya, Qubla Afrika Respublikasına tuwrı keledi. Qoyning bas sanı boyınsha (mln. bas) Kitay birinshi orında turadı (127, 1), Avstraliya (119, 6 ), Indiya (57, 6 ), Jańa Zelandiya (46, 1), Sudan da Qo'ychilik mámleket awıl xojalıǵında zárúrli orındı iyeleydi.