Qaramalshiliq, qoy ha’m eshkilerdi qolg’a u’yretiw da’wirinde ju’z bergen o’zgerisler

Haywanlarģa ot-jemlerdi jegiziwge tayarlaw tamir miyweli hàm palizshiliq onimleriniń hàr turdegi haywanlarda sińiriliwiniń ayriqsha qàsiyetleri.
Xojalıqtıń islep shıǵarıw rejesinde sharwashılıq ushın ot-jem balansı dúzilgen bolıp, ot-jemge bolǵan jıllıq talaptı hám jıllıq ot-jem islep shıǵarıw rejesin óziniń ishine aladı.
Ot-jemge bolǵan jıllıq talaptı anıqlaw ushın birinshi xojalıqta bar bolgan sharwa mallarınıń túri, jıllıq pada aylanbası hám padanı quramı boyınsha hár qıylı topardaǵı mallardıń jıllıq ortasha bas sanı anıqlanadı.
Jıllıq ot-jem islep shıǵarıw rejesinde xojalıqta bar bolgan jer maydanları esapqa alınadı. Hár qıylı topardaǵı mallarǵa dúzilgen kúnlik racionlar tiykarında ferma boyınsha ot-jemge bolgan kúnlik talap anıqlanadı. Keyinnen jıl dawamında hár topardaǵı mallar neshe kún qolda baǵılıwın bilip, ferma boyınsha jámi ot-jemge bolǵan jıllıq talap anıqlanadı.
Ot-jem islep shıǵarıw rejesi xojalıqta bar bolǵan jerdi almaslap egiw rejesi tiykarında dúzilip, bar bolǵan mallardı ot-jem menen tolıq támiynleytuǵın bolıwı kerek.
Ot-jem balansın dúziwde jıllıq ot-jem jetistiriw muǵdarı menen ferma boyınsha jámi ot-jemge bolǵan talap muǵdarı teńlestiriledi.
Eger jetistirilgen ot-jem talap etilgen muǵdardan kóp bolsa, artıqshasın satıw, kem bolsa satıp alıw rejelestiriledi.
Hár bir xojalıq jeterli azıqlarǵa iye bolıwı hám olardıń aylıq rejesin dúziwi kerek. Bunıń ushın sharwa mallarına racion dúziledi. Racion mallarǵa beriletuǵın kúndelik azıqlar muǵdarı bolıp, azıq norması tiykarında dúziledi. Azıq norması haywanlardıń bir kún dawaminda energiyaǵa, toyımlı zatlarǵa, vitaminlerge bolǵan talabin qandiriw tiykarında dúziledi. Raciondaǵı azıq quramı hám muǵdarı, haywanlardıń biologiyalıq aktiv zatlarǵa bolǵan talabına sáykes bolıwı kerek. Racion dúziwde xojalıqta bar bolgan ot-jemlerdiń esapqa alınıwı hám sharwa mallarınıń bas sanı itibarǵa alınıwı kerek.
Azıq norması - degende, haywanlardıń tirshilik iskerligin támiynlew ushın hámde gózlegen ónimdi alıw ushın toyımlı zatlarǵa bolǵan talap túsiniledi. Azıq norması mallardıń túrine, jasına, semizlik dárejesine, buwazliliǵina, tiri salmaǵına, kúndelik ónimdarlıǵına hám sipatina qarap belgilenedi. Raciondaǵı azıqlar hár túrli hám sipatli bolıwı shárt.
Racion - degende, azıq norması talapların qandıra alatuǵın hámde haywanlardıń ot-jemdi sińiriw fiziologiyalıq qasiyetlerin esapqa alıp dúzilgen kúnlik ot-jemler toplamı túsiniledi.
Raciondaǵı sawın sıyırlardıń 100 kg tiri salmaǵına nıspatan azıq muǵdarı 1-3 kg pishen, 6-8 kg silos, 5-6 kg senaj, 6 kg azıqlıq láblebiden ibarat boladı. Jazda 10 kg sút beriwshi sıyırlarǵa 45-50 kg, 14-15 kg sút beriwshi sıyırlarǵa 55-65 kg kók ot beriledi.
Koncentrat azıqlardıń norması sıyırdıń ónimdarlıǵına baylanıslı, ortasha 1 kg sút esabında 150-300 g beriledi.
Racion ilájı barınsha xojalıqta bar bolǵan ot-jemlerden dúziliwi kerek. Sawın sıyırlar ushın qıs ayları racionında sobıqlı, masaqlı ósimliklerdiń pisheni, tábiyi jaylawlar pisheni, báhárgi eginlerdiń paxalı, paxta sheluxası, silos, senajlar hám tamır miyweliler jaqsı ot-jem esaplanadı. Jaz dáwiri ushın racionnıń tiykarın egilgen sobıqlı hám masaqlı otlar, jasıl konveyer hám mádeniy jaylawdıń otları, qısman joqarıda aytıp ótilgen koncentrat ot-jemler quraydı.
Laktaciya – sıyırlardıń sút beriw dáwiri laktaciya delinedi.
Sıyırlardıń sút ónimdarlıǵı onıń tiri salmaǵına baylanıslı bolıp, eger 400 kg tiri salmaqtaǵı sıyır 10 - 12 kg, 500 kg daǵıları 14-16 kg, 600 kg daǵıları bolsa 18-20 kg sút berse normadaǵı sútlilik esaplanadı.
Sawın sıyırlar hár 100 kg tiri salmaǵına ortasha olardıń kúnlik sútliligine qarap 3-4 kg silos hám 2-4 kg átirapında senaj beriw múmkin.
Sawın sıyırlar ushın kúnlik beriletuǵın koncentrat ot-jemlerdiń muǵdarı sıyırlardıń sútliligine qarap belgilenedi. Eger jıllıq sútlilik 3000-5000 kg bolǵanda hár 1 kg sút ushın 250-350 gr átirapında beriledi. Beriletuǵın pishenniń sıpatı qansha pás bolsa sonsha koncentrat ot-jemdi kóp sarıplawǵa tuwrı keledi. Koncentrat ot-jemler aralas jem formasında berilse, onıń tolıq bahalılıǵı artadı. Ot-jemge bolǵan jıllıq talaptı anıqlaw ushın birinshi xojalıqta bar bolgan sharwa mallarınıń túri, jıllıq pada aylanbası hám padanı quramı boyınsha hár qıylı topardaǵı mallardıń jıllıq ortasha bas sanı anıqlanadı.
Jıllıq ot-jem islep shıǵarıw rejesinde xojalıqta bar bolgan jer maydanları esapqa alınadı. Hár qıylı topardaǵı mallarǵa dúzilgen kúnlik racionlar tiykarında ferma boyınsha ot-jemge bolgan kúnlik talap anıqlanadı. Keyinnen jıl dawamında hár topardaǵı mallar neshe kún qolda baǵılıwın bilip, ferma boyınsha jámi ot-jemge bolǵan jıllıq talap anıqlanadı.