Qaraqalpaq ma’mleketli universiteti Qurilis fakulteti Qurilis materiallari buyumlari ha’m konstruksiyalarin islep shig’ariw qaniygeliginin’

Kompyuter yadı jáne onıń túrleri
Yad kompyuterde programmalar hám berilgenlerdi, ámel nátiyjelerin saqlaytuǵın apparat bolıp tabıladı. Yaddıń túrleri kóp: operativ, turaqlı, sırtqı, kesh, video hám basqalar.
Operativ yad (RAM - Random Access Memory - qálegen kirisiw múmkin bolǵan ) kompyuterdiń zárúrli bólegi bolıp, protsessor odan ámellerdi orınlaw ushın programma, berilgenlerdi aladı hám ámeldi atqarıp, nátiyjeni taǵı saqlaydı. Mına nárseni ayrıqsha takidlash kerekki, kompyuter óshirilse, operativ yadta saqlanıp atırǵan programmalar hám berilgenler joq bolıp ketedi. Operativ yad júdá tez jazıwı hám oqıwı menen parıq etedi. Onıń «tezkor» atınıń alıwınıń sebebi, ol júdá tez isleydi hám protsessor berilgenlerdi yaddan oqıwında yamasa jazıwında kútiwine hájet joq.
Sırtqı yad hám sırtqı yad qurılmaları
Sırtqı yad - sonday yadki, ol sırtqı kórinisinen sistema platasına uqsas bolıp, informaciyalardı ózinde uzaq waqıt saqlaw ushın mólsherlengen hár túrlı principlerde saqlawshı hám hár túrlı túrdegi tasıwshı apparatlar bolıp tabıladı. Sol bilqan birge, sırtqı yadta kompyuterdiń barlıq programmalıq támiynatları saqlanadı. Sırtqı yad apparatları kompyuter sistema blokında jaylasıwı menen birge onıń bólek korpuslarında da jaylasqan boladı. Oddatda sırtqı apparatlar maǵlıwmatlardı o'zda jámlewshi (yig'uvchi) apparatlar dep ataladı. Qattı magnit disk kompyuterde islenetuǵın programmalar hám maǵlıwmatlardı turaqlı saqlaw ushın mólsherlengen. Kóp jaǵdaylarda qattı disklar vinchester atı menen júritiledi. vinchester sırtqı kórinisinen tegis germetik jabıq qutiga uqsas bolıp, onıń chida ulıwma o'qqa iye bolǵan sheńber formasındaǵı bir neshe qattı alyumin yamasa shıysheli plastinkalar jaylasqan. Onıń ishindegi disklar sanı on danaǵa shekem bolıwı múmkin. Olardıń yuroqi bólegi sheńber formasında ajıratılǵan bolıp, olar koridorlar (track) dep ataladı.
Monitor
Monıtor - bul shıǵarıw apparatı bolıp, kompyuterde tekstli hám grafiklı maǵlıwmatlardı súwretlew ushın xızmet etedi. Monıtorlar reńli hám reńsiz boladı. Paydalanıwshılardıń noqatyi názerine kóre, monıtorlardıń tiykarǵı xarakteristikaları tómendegiler esaplanadı :
 dioganal boyınsha ólshemi;
 súwretlew uqıplıyati;
 regeneratsiya chastotası.