Qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti neft va gaz fakulteti «neft va gaz quduqlarini sinash»

 
 
 
 
 
11.4.-rasm. Quduqdagi ikki suyuqlik 
chegarasining ajratilgan sxemasi. 
 

---

138 
Quvurlarni gidravlik hisobi qonuniga muvofiq 


í
â
d
D
g
à


2
2
1
1


, (11.10)
bu yerda: 
э
н
в
d
d
D


halqa oralig‘ini ekvivalent diametri, m; V – suyuqlikning 
chiziqli harakat tezligi, m/s.
Agarda quduq egrilangan bo‘lsa va unga NKQ ekssentrik joylashganda 
yuqoridagi formulaga tuzatish koeffitsienti kiritiladi.


25
,
0
2
5
,
1
1
1
е



(11.11)
bu yerda: ekssentrisit:
н
в
м
d
D
d
е


1

(11.12)
bunda: d
m
– NKQ-ning muftasini tashqi diametri;
d
n
– NKQ-ning tashqi diametri;
D
v
– tizmaning ichki diametri.
Bundan tashqari oqim halqa orqali o‘tganligi uchun (a
1
) formulaga 
aniqlashtiruvchi Devisning tuzatmasi kiritiladi.
1
,
0
1








н
в
в
d
D
D

(11.13)
Tuzatma hisobga olinganda


н
в
d
D
g
а




2
2
1
1




(11.14)
λ
1
- ρ
2
, va μ
2
suyuqlikning ishqalanish koeffitsienti bo‘lib, Re parametriga 
bog‘liq.
Bir nechta formulalar tavsiya qilinadi. λ(Re) laminar oqim uchun Re < 1200.
Re
54


(11.15)
o‘tish va turbulent oqim rejimlari 1200 < Re <50000 va diametrlari 6 mm-dan 100 
mm-gacha bo‘lsa,

---

139 
 
21
,
0
Re
2365
,
0


(11.16)
Shunday qilib halqa oralig‘i fazosi uchun R>1200 bo‘lganda ishqalanish 
koeffitsienti quyidagicha yoziladi.


21
,
0
2
2
1
2365
,
0












н
в
d
D
(11.17)
Tezlik 

nasos agregatining uzatish kattaligi orqali yoziladi.


2
2
н
в
d
D
Lq
F
q





(11.18)

-ni aniqlagandan keyin halqa oralig‘i uchun Re conini aniqlaymiz.


2
2
Re



н
в
d
D


(11.19)
Oqim rejimi aniqlangandan keyin e ekssentrisitenti va ξ tuzatish 
koeffitsientlarini aniqlaymiz.
Formuladan χ ni aniqlab undan keyin esa a
1
-ni aniqlaymiz. formuladan har 
qanday χ qiymat uchun P
x
bosim yo‘qotilishini aniqlaymiz. Hisob uchun va qurilgan 
grafik P
n
(x) uchun x ga O dan L – oralig‘igacha 3, 4, 5 ta qiymat berib aniqlash etarli 
bo‘ladi.
Halqa oralig‘idagi L – x masofada quduqda suyuqlik harakatlanadi (gilli 
eritma yoki suv ρ
1
, μ
1
). Bu uchastka uchun ham yuqoridagiga o‘xshash formulani 
qo‘llaymiz.


н
в
d
D
g
а




2
2
2
2




, (11.20)
bu yerda,


21
,
0
1
1
2
2365
,
0












н
в
d
D
(11.21)
λ
2
va a
2
bilgan holda, P
L-X
– quduq suyuqligi bo‘lgan uchastkadagi halqa 
oralig‘idagi bosimning yo‘qotilishini formuladan aniqlaymiz. Buning uchun χ ga 0 
dan L oralig‘ida 4-5 ta qiymat beramiz.

---

140 
P
L
– bosim yo‘qotilishi qiymati χ – ning har qanday qiymatlar uchun O dan L 
oralig‘ida birinchi pog‘ona uchun o‘zgarmas. U (11.9) formula bo‘yicha aniqlanadi. 
P
L
ishqalanishga yo‘qotilish NKQ da qaysiki birinchi bosqich davomida quduq 
suyuqligi oqadi, a
3
– aylana shaklidagi oqim uchun aniqlanadi.
в
к
gd
а
2
2
3
3



(11.22)
F
q
к


- NKQ-dagi suyuqlikning to‘g‘ri chiziqli oqimi.
21
,
0
1
1
3
2365
,
0













â
ê
d
(11.23)
Shunday qilib nasos agregatini haydash quvvati q-ni bilib, Ohar xil qiymatlar berib, (7.15) formuladan birinchi bosqich uchun quduq ustidan 
haydash bosimining dinamikasini aniqlash mumkin.
Ikkinchi bosqichda bo‘linish chegarasidan ikki suyuqlik NKQ boshmoqidan 
quduq ustigacha harakatlanadi. Haydovchi suyuqlik bilan to‘ldirilgan (ρ
2
, μ
2
) halqa 
oralig‘ida ishqalanishga yo‘qotilish o‘zgarmas bo‘ladi, NKQ-da bosimni yo‘qotilishi 
haydovchi suyuqlik bilan quduqdagi suyuqlikni aralashi natijasida o‘zgaradi. 
SHuning uchun ikkinchi bosqichda χ ni NKQ-ning boshmoqidan olib boramiz.
Bosim balansi tenglamasini xuddi formula kabi ifodalaymiz.
x
g
а
Р
х




1
4

(11.24)
bu yerda: a
4
– haydaladigan suyuqlik ustunining (ρ
2
, μ
2
) 1 metr NKQ-da bosimini 
ishqalanishga yo‘qotilishi.
н
к
gd
а
2
2
4
4



(11.25)
21
,
0
2
2
4
2365
,
0













в
к
d
(11.26)


X
L
g
а
Р
X
L





1
3

L
g
а
Р
L




2
1

Hamma kattaliklar oxirgi ikkita tenglamani echish uchun kerak bo‘ladi. 

---

141