Qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti neft va gaz fakulteti «neft va gaz quduqlarini sinash»

 
 
 
 
 
 
11.2.-rasm. Aeratsiyada bir qatorli liftning sxemasi. 
1, 2-gaz va suyuqlikni uzatish chiziqlari; 3-aralashtirgich; 4-zulfin; 5-mustahkamlash 
tizmasi; 6, 8-NKQ; 7-o‘zgartma; 
Qatlam ishlab ketganda quduq zaxiradagi tizimga ulanadi yoki uchlik 
(troynik) orqali ishlanadi, undan keyin esa shtutser orqali ishchi tizimga 
yo‘naltiriladi. 

---

136 
Birinchi bosimni pasaytirish jarayonida quduqqa oqimning kelishi sodir 
bo‘lmasa, u holda aeratsiya davom ettiriladi. 
 
 
 
 
 
 
3.3.-rasm. Aerator. 
1-tezkor ulanuvchi gayka; 2-havo sarf o‘lchagichi; 
11.5. Suyuqlik haydab quduqlarni o‘zlashtirish jarayonining hisobi 
O‘zlashtirishda gidravlik hisobni olib borish uchun quyidagi ifodalarni 
kirgizamiz: ρ
1
, μ
1
– o‘zlashtirishdan oldin quduqqa to‘ldirilgan suyuqlikning zichligi 
va qovushqoqligi; ρ
2
, μ
2
– quduq tubiga beriladigan bosimni pasaytirish uchun 
quduqqa haydaladigan suyuqlikning zichligi va qovushqoqligi; P
qat
– quduq ustidan 
haydaladigan suyuqlikni bosimi; P
chiq
– quduqdan chiqishdagi suyuqlikning bosimi.
Quduqni teskari yuvish holatini ko‘rib chiqamiz, ya’ni bunda juda engil 
suyuqlik (ρ
2
, μ
2
) quvur oralig‘iga haydaladi, og‘ir suyuqlik esa (aralashma) NKQ 
orqali yer ustiga siqib chiqariladi.
Jarayonning hammasini ikki bosqichga ajratamiz: halqa fazosi orqali 
chegarani quduq usti X – dan to NKQning boshmoqi – O bo‘lishi chegarasi X-ni boshmoqdan NKQning ichi orqali quduq ustigacha siljishi: 
LBosimning balans tenglamasi.
Р
Р
Р
Р
Р
Р
Г
L
X
L
Х
хай






(11.5)
bu yerda: P
X
– halqa oralig‘ida X uzunlikda haydaladigan suyuqlikning 
ishqalanishga yo‘qotiladigan (ρ
2
, μ
2
) bosimi; P
L-X
– halqa oralig‘ida L-X masofada 

---

137 
quduq suyuqligini ishqalanishga yo‘qotiladigan bosimi; P
L
– quduq suyuqligini 
NKQda va NKQning L uzunligida yo‘qotiladigan bosimi; P
G
–X uchastkadagi 
gidrostatik bosimlarni muvozanatlashtiradigan bo‘lib, quvur oralig‘ida juda engil 
suyuqlikni mavjudligi (ρ
2
) va NKQ-da og‘ir suyuqlikni (ρ
1
) mavjudligi hamda 
quduqning qiyshiqligi bilan (β-egrilik burchagi) belgilanadi.
Quduqdan suyuqlikni chiqishdagi qarshi bosimi (NKQ-dan) quyidagicha 
ifodalanadi.





cos
2
1



gx
Р
Г
(11.6)
R
X
, R
L-X
, R
L
larning qiymatlari 1 metr uzunlikdagi yoki quvur oralig‘idagi 
bosimni ishqalanishga yo‘qotilish hosilasi kabi aniqlanadi.
x
g
а
Р
Х




2
1

, (11.7)


x
L
g
а
Р
Х
L





1
2

, (11.8)
L
g
а
Р
L




1
3

(11.9)
a
1
, a
2
, a
3
– ishqalanishda bosimni yo‘qotilishi bo‘lib, metrda ifodalanib 
suyuqlikni ustuniga mos keluvchi 1 metr quvurning uzunligi yoki quvur halqa 
oralig‘ini uzunligi.